MADAMO sang sidewalk vendors, taxi drivers, jeepney drivers, mga negosyante kag mga masami nga nagapadulong sa calle real ang nakamutik sang pagnipis sang kadamuon sang tawo sa nasambit nga lugar.
Matuod nga kon may pagbag-o sa mga polisa may yara gid sang maapektuhan kag ang tuyo sang sini nga plano amo ang kaayuhan para sa tanan. Apang, wala man nagakahulugan nga dapat magasakripisyo lang, sa masami, sa altar sang pag-umwad ang mga tawo nga wala sang ikasarang nga magpangapin sang ila interes, sang mga tawo nga manipis ang tingog kag indi mabatian, sang mga tawo nga kulang sa alam agud makapangita sang litib sa mga ginapatuman nga patakaran.
Liwaton ko, kag sa makapila na ka beses nga ginaliwat ko, nga wala ako nagapamalabag sa Local Public Transport Route Plan bangud gintun-an gid ini nga makabulig sa pagpasulhay sa biyahe sang mga pasahero kag pagpahamtang sang ruta sa mga alahyan nga wala ginalabayan sang pampubliko nga salakyan.
Apang, kuntani ang ginkonsulta mga ordinaryo nga pumuluyo ukon ang ginatawag nga commuters bangud sila ang mas nakahibalo kag nagabatyag sa sitwasyon sa dalan. Mabudlay man magkwa sang ideya sa mga tawo nga nakurbata kag may kaugalingon nga pribado nga salakyan nga maghambal tuhoy sa kahimtangan sang commuters.
Tuhay ang obserbasyon lang kaysa sa aktwal nga eksperyensya sa sitwasyon. May biases na ang ginsugo nga mag-obserbar, tuhay ang iya hangop sa sitwasyon kag may nadihon na siya nga konklusyon antes pa man sia nag-umpisa sa pag-obserbar.
Mas manami nga pamangkuton ang mga tawo nga adlaw-adlaw nagasakay sa jeep, nagapati-al sa init, nagapabasa sa ulan, nagahaklo sang asu kag yab-ok sa dalan. Sila ang mas may integridad sa pagsugid kag makalaragway sa matuod nga sitwasyon.
Nasugilanon ko ang isa ka taxi driver. Ginsugid sini nga naganipis ang tawo sa calle real kag wala sila sang may makwa nga pasahero. Bentaha para sa ila nga nagtawhay ang dalan bangud wala na sila nagakaguot sa trapiko apang naluoy sila sa mga pasahero kag sa kaangay nila nga mga driver sa dyip. Naobserbahan man sini nga ang problema sa trapiko nagsaylo lang gikan sa isa ka lugar padulong sa isa ka lugar. Yara na ang guot sang trapiko sa Tabucan kag Taft North sa Mandurriao bangud didto na ang bulyada sang mga salayan.
Gin-apura lang ang pagpatuman sini kag wala na nag-ulikid sa kahimtangan kag sitwasyon sang mga pigado. Kuntani ginkonsiderar man nga tayuyon nga nagasaka ang presyo gatong, nagamahal ang mga balaklon, kag mas nagapakinot sa tawo nga maggasto nga nagaresulta sa manubo nga benta sang mga manugbaligya. Ikaduha, yara pa kita sa pandemya. Kon nagaamat-amat na kita halog, wala nagakahulugan nga nakabangon na ang tanan. Madamo pa sa aton ang wala pa sang ikasarang nga makatindog sing mapag-on bangud sa ginpusdakan kita sang pandemya. Puraot pa ang pangita sang iban. Tuman pa ka budlay sang pangabuhi apang yara na ang pagpatuman sang LPTRP nga nagapadoble ukon nagapa-triple sa gasto sa plete sang pasahero.
Kuntani ginkonsiderar anay ang ini nga mga rason. Nagahuyo-huyo pa ang tuhod sang tawo kag nagapanglubaybay pa nga makatindog matapos ginlipong sang pandemya, dugang pa nga ginabunalan karon sang mataas nga presyo sang gatong kag balaklon.
Kon may balatyagon ang syudad, kuntani ini ang nanguna sa pagpangapin sa iya nasakupan batok sa ginaduso nga pagpatuman sang LPTRP.
Mas angay kuntani nga ginpabilin ang daan nga ruta kag ginpangabay ang Department of Transportation nga amat-amaton lang bangud sa mabug-at nga mga sirkumstansya nga maathag nga makita kag mabatyagan sang tanan. Ang iban nga local government unit wala man naga-apura bangud mas naga-ulikid sila sa ila mga kasimanwa.
Pabor ako nga indi pagpasudlon ang mga jeep gikan sa palibot sang syudad apang dapat may nagtal-os sa ila ruta agud nga bisan wala na sila apang daw sa wala lang sang daku nga tublag bangud may nagbulos nga tuhay ang ngalan apang kaangay ang ruta.
Daku nga huol ang natuga sa mga pasahero. Nagapamigado man ang mga merkado. Nagapanglaghap ang mga sidewalk vendors sang ila bentahon bangud malaka ang tawo nga nagapadulong sa calle real.
Indi man ako magpati nga ginakuga sang syudad ang mga pumuluyo, apang nagatig-ik na na lang ang ila tingog, wala sila makasupak. Nagapalanggit-om na sila sa kagutom bangud wala na sila sang bentahon ukon ganaron. Nagauntay na ang ila lawas bangud sa kaluya kag kapigaduhon tuga sang mahal nga gatong kag balaklon.
Kon ginsunod lang ang proseso, kon ginkonsulta lang ang mga tawo, kon wala lang gin-apura kag kon ginlantaw naton ang karon nga mga sirkumstansya, nagapati ako nga wala sang pagsupak, kundi pag-ugyon ang maaguman gikan sa pumuluyo.
Kon halugan ang kadena sang LPTRP, makahaklo sang paglaum ang tawo kag makaginhawa sing masulhay.
Ipaiway anay ang pagpabudlay sa sini nga panahon. Unahon anay ang pag-alay-ay nga makabangon ang pumuluyo. May tion ang tanan kag mas may angay nga pasulabihon imbis nga pabug-atan ang mga Ilonggo. (bertladera@gmail.com/PN)
