PATAPOS na halos ang klase karon nga school year. Magluwas sa duha pa ka unibersidad diri sa Iloilo, ang kadam-an nga mga eskuelahan nakahiwat na sang ila graduation ceremonies nga amo bale ang culmination sang pila ka tuig nga program nga nalampuwasan sang isa ka estudyuante.
Nagatulok kita sa mga nagamartsa padulong sa entablado sa pagkuha sang ila college diploma samtang ginalawag sang mga opisyales sang eskuelahan ang ila ngalan tanda nga na-comply nila ang tanan nga rekisito sa gradwasyon.
Katahum tan-awon sang mga graduate suksok ang ila graduation regalia.
Indi tanan ang makasuksok sang academic regalia. Ang regalia makabig nga distinct nga panapot (clothing) nga ginasuksok (kon kaisa upod ang ornament), nga sa masami ginagamit sa pormal nga okasyon sa pagkilala sang status sang mga nagasul-ob.
Kasubong sang mga pari ukon hukum, may pinasahi sila nga panapot nga ginagamit sa pag-practice sang ila propesyon bilang pagkilala sang ila status.
Ang academic regalia sa gradwasyon, sa masami ginalakipan sang toga o gown (depende kon bachelor’s gown, master’s gown o doctoral gown) ginaupdan sang hood kag cap (o toga cap) nga may tassel. Ang kompleto nga collegiate regalia outfit ginalakipan sang hood kag cap.
Depende sa kon ano ang naka-assign nga duag sa college program sang eskuelahan, ina ang duag sang tassel sa cuadrado nga academic cap. Ang tassel sa cap yara sa tuo nga bahin sa pagsaka sang candidate sa entablado. Ginasaylo sa left side sa pagkuha niya sang diploma. Ang duag sa tassel amo man duag sang “hood”.
Ang estudyante nga nakatapos na sang tanan nga requirements ginakabig nga candidate for graduation. Ginasab-it sa iya liog ang “hood” antes ang graduation rites, sa masami sa baccalaureate program. Ginahatag sa ginhikanan o guardian ang pagtakud sang hood sa imposition rites bilang pagkilala sa nagtustus o nagsakdag sang pagpatuon sang estudyante nga candidate for graduation.
Ginpasimple na sa karon ang desinyo sang hood. Pero may iban nga ang ila hood may daw sa bulsa sa likod. Ginpaathag sadto ni Dr. Cesar T. Tirol, Dean Emeritus sang Unibersidad sang San Agustin, College of Law sa mga Law graduates nga ang bulubulsa sa likud nagaserbe palikum nga paghatag sang “honoraria” ukon bayad sa professional service. Ang abogado indi dapat mag-demand sang kon pila nga kantidad kag kontani naga-pretend nga wala nakamutik nga may ginsulod sa pouch o bulubulsa. Posible nga sadto nga mga dinumaan nga panahon, mga pila lang ka piseta o idik ukon botelya sang vino ang ginahatag bilang pasalamat sa bulig o serbisyo sa panabang. Pagpati nga ang pagpanabang indi “moneymaking trade” kundi profession nga nagahatag sang pagpasulabi sa serbisyo publiko sang sa kon ano pa man nga konsiderasyon.
Nagadayaw kita sa graduate nga nagsuksok sang academic regalia sa adlaw sang gradwasyon bangud indi hamak nga pagtilaw ang iya inagihan halin pa man sang pamuno sang iya college program. Pulaw-bugtaw sa pagtuon o paghimo sang class project. Literally, para sa iban, pagsunog sang kilay para sa class recitation o examination (sa matag-adlaw man o periodic exam). Indi lamang ina, may thesis pa nga himuon kag may comprehensive examination pa nga lampuwason kasubong bala nga nagakuha sang actual nga professional nga pasinawan.
Aton ginapanginbulahan ang ginhikanan o guardian nga nagpangabaga sang edukasyon sang ila bata. Indi man hamak nga panglaghap sang pundo ang ginlatas nila lamang nga mabayaran ang tuition kag kon ano pa nga balayaran nga kinahanglanon sa pagtuon sang eskolar sang pamilya.
Sunado na naton ang maragtas sang mga ginhikanan/guardian nga nagtangla na sa tanan nga loan windows – GSIS, SSS, Pag-IBIG multipurpose loan, coop sa opisina pati 5-6 sa Bombay dalasa pa – lamang nga mataguyod ang anak nga pinalangga.
Amo gani nga sa balay sang kada pamilya nga masakaan ta, nagabarakang sa pagbukas pa lang sang ila ganhaan ang mga nakasab-it nga diploma o larawan nga naka-toga. Makahalam-ot kon pamensaron apang aton dapat respetuhon ang mga nakasab-it nga mga medalya bangud dira nakalarawan ang paghimud-os para sa “excellence” kag investment sang isa ka pamilya.
Mautod nga indi mahangpan sang mga dumuluong o foreign culture ang “plaza complex” sang mga Filipino – ang “wall of fame” nga ginatawag. Sa ila iya, gobierno nila ang nagasabat sang edukasyon sang ila banwahanon. Sa ila kultura, puede na nga makaobra bisan indi pa tapos ang individual sa iya formal education.
Apang sa mga Filipino, dira sa “wall of fame” nga nakasab-it ang mga naka-toga nga laragway sang ila ginpa-graduate. Nakatago ang ila “hidden wealth”. Kon patupaan naton sa sien mil pesos ang kada tuig nga pag-eskuela sang isa ka bata/estudyante, ang mas o menos 18 ka tuig nga pagtuon magabalor sang kapin duha ka milyon ka pesos. Dako na kontani nga manggad sang mga ginhikanan apang ginpakamaayo nga i-invest sa ila bata para ma-empower sila sa ila palaabuton.
Panginbulahan sa nag-graduate. Bulahan ka, nga naka-graduation regalia! (runjirjamolo@gmail.com/PN)
