NAGAPATI si Presidente Rodrigo Duterte nga masarangan sang gobyerno nga tapuson na sa indi madugay ang problema sa droga sa pungsod.
Siling gani niya nga matigayon na ini bag-o matapos ang ining tuig sang 2018.
“Tagai ninyo ako sang isa ka tuig, kag matapos na naton ang problema nga ini,” pamat-ud niya sadtong manugtapos na ang tuig (Disyembre 2017) sa tion sang iya pagpahayag nga ibalik sang lubos ang pag-entra sang mga pulis sa Tokhang kag Operation Double Barrel batok sa droga.
Bag-o sini ,ginpabalik ni Presidente ang poder sang Philippine Drug Enforcement Agency (PDEA) sa paglagas sa mga durugista, nga daan na nga obligasyon sini.
Ang kakulangan ugaling sang tinawo sang PDEA nagpakita nga indi sini masarangan ang bug-os nga obligasyon kontra droga.
Apang, sa pagpabalik sang mga pulis sa away kontra droga, matuman gid ayhan ni Presidente Duterte ining iya pagpati nga bag-o matapos ang tuig 2018 mapauntat na ang problema sang droga sa pungsod?
Sa aton kaugalingon nga pagpati, mabudlay seguro kag imposible gid gani nga matabo ini.
Sa matuod, madugay na nga problema ining droga. In fact, bisan ang mga internasyonal nga hublag kontra droga halin pa sadto wala gid makapa-untat sini bisan sa sige-sige nga panglagas, pagbilanggo kag pagpamatay sa mga durugista.
Ina tungod ang problema sa droga naga-ugat sa demand, ukon huyog sang tawo sa mga bagay (pleasure drugs) nga makapahalipay ukon makahatag sa ila sang kaisug sang buot nga indi nila maangkon sa natural nila nga pagkatawo.
Ang pagka-mausisaon (curiosity) kag ang mag-eksperyensya sang tumalagsahon nga mga bagay isa man ka kabangdanan agud mabuyok sa droga ang mga kabataan tubtub nga malulong na sila sa sini nga bisyo.
Sa karon, ang ining mga pleasure drugs nagalakip sang shabu, cocaine, ecstacy kag madamo pa. Ang pinaka-popular gid sa Pilipinas amo ang shabu tungod seguro mas barato ini ikumparar sa iban nga droga.
Ang malain ugaling sa sining bisyo amo nga nagahatag ini sing temporary lang nga kalipay sa nagagamit, gani liwat-liwat ini nga ginagamit nga nagapadayon man sang negosyo sa droga.
Ang labing malain gid parti sa droga amo nga sa sige-sige nga paggamit sini, ang nagagamit mangin biktima na sang mahaliton nga epekto sini.
Ining halit, ukon “drug-related harm”, nagalakip sang paglain sing ulo kag pagka-violente sang nagagamit, nga sa masami mahulog sa indi mayo nga pagbinatasan kag pagka-kriminal nga indi na gani makakilala sang iya pamilya kag mga abyan.
Matuod, nangin mabungahon ang mga “harm-reduction” nga inisyatibo sang gobyernong Duterte sa pagpakig-away sa droga.
Ining “harm-reduction” nagalakip sang pagdakop ukon pagkapatay sa engkwentro sa mga otoridad sang mga drug personalities, pagkabilanggo kag pagrehab sa ila agud mapahilayo sila sa pag-panghalit sang droga sa ila kaugalingon kag sa iban.
Nangin kwestyonable in iugaling tungod sa pagpati sang iban nga ang pagkapatay sang madamo – mga 4,000 sa sulod lang sulosobra isa ka tuig – bunga sang mga trigger-happy nga mga pulis nga wala sing respeto sa kinamatarong sang mga suspetsado sa due process. Daw ginpamatay lang sila tungod dapat patyon kag indi dapat tagaan sang kahigayunan nga masabat ang akusasyon sa ila.
Matuod, nagtahaw na gid man ang pagduging sang droga sugod sang mabaskug nga pag-away sini sang gobyerno ni Presidente Duterte. Apang, ang pagtahaw sang problema nagakahulugan bala nga matapos na naton ang problema?
Sa nasiling ta na, for as long nga may demand ukon huyog sa paggamit sa droga, indi gid matapos-tapos ang problema sa droga.
Tungod sini, ang sabat gid lang sa pagpauntat sa paggamit sang droga amo ang “prevention”, ukon ang pagpalayo sang mga pumuluyo sa paggamit sang droga, labi na gid ang masunod nga henerasyon nga mabiktima pa sini.
“An ounce of prevention is better than a pound of cure,” siling gani sang hurubaton.
In other words, ang away sa front line kontra droga dapat amo ang edukasyon, treatment, kag enforcement sang kasuguan nga maka-pahilayo sang mga pumuluyo sa droga, labi na gid ang wala pa mabiktima, kag indi ang pagpamatay sang mga durugista kon malikawan man lang. (w_mateojr@yahoo.com/PN)
