GINKASUBO naton ang balita sang pagtaliwan sadtong nagligad nga semana, sa edad nga 86, sang aton abyan nga si Atty. Ernie Dayot. Isa man siya ka kolumnista sadto sa isa ka weekly diri sa siyudad sang Iloilo.
Isa siya sang mga ginadayaw naton nga lawyer-journalist. May matalom siya sing panghuna-huna sa madamo nga bagay, nga makapatambok sang kaisipan sang sin-o man nga makasugilanon sa iya kag makabasa sang iya mga column articles. Rest in peace, Ernie!
Angot sa sining pagtaliwan ni Ernie, nag-abot man gali sang sini lang diri sa siyudad, halin sa U.S., si Professor-journalist Johnny Dignadice. Palangga naton nga propesor ini sa “Argumentation and Debate” sadto sa University of Iloilo.
Wala na ugaling kami magkit-anay kay nakabalik na siya sa U.S. sang maghilibalo na.
***
UGTO sadto sang nagligad nga semana sang makalabay kita sa pila ka abyan nga metro aide (street sweepers) nga nagapahuway-huway sa gwa sang ila upisina sa tupad sang Jaro Gym sa Jaro Plaza.
Nakig-sugilanon kita sa ila kag namangkot kon kamusta man sila sa ila trabaho.
Gintudlo nila ang pila ka problema, katulad sang mga guba nila nga mga kariton kag suludlan sang basura. Ginmono man nila ang indi maaros nga kahimtangan nila sa ila magamay nga upisina.
Nanotaran ko nga naga-ubo-ubo ang isa sa ila. Nakasiling gani ako nga basi sa sobra na ina nga trabaho kag tungod sa nahaklo nila nga higko kag mikrobyo nga dala sang basura nga ginatrabaho nila.
Sa wala ko ginpaabot, ang isa sa ila nagmono nga tani may “hazard pay” man sila tungod sa kabudlay kag kahigko sang ila ubra.
Medyo natingala man gani ako nga wala sila gali sing “hazard pay”. Dapat, siling ko gani, sandig sa nahibal-an naton kon ano kabudlay kag kahigko sang ila trabaho nga nagabutang sa risgo sang ila ikaayong lawas.
Paathag sining nagmono nga ang ila katulad wala sing “hazard pay” kay wala sila malakip diri sa idalom sang Magna Carta for Health Workers kag sa iban pa nga layi.
Sa nahibal-an naton, ang”hazard pay” diri sa pungsod ginahatag sa mga empleyado nga ang trabaho makahalalit sa ila ikaayong lawas, katulad sang mga health workers.
Ang mga soldado kag mga pulis may yara man sini tungod sa peligro sa ila kabuhi. Subong man ang mga empleyado nga na-assign sa mga lugar nga makatalagam, katulad sang mga social workers sa mga lugar nga may gyera ukon magamo.
Lakip man dira ang mga scientist, mga researcher kag mga espesyalista nga exposed sa makamamatay nga kondisyon katulad sang exposure sa nuclear radiation kag mga pasyente nga may makalalaton nga balatian.
Kon ginahatag ining “hazard pay” sa mga nagatrabaho sa gobyerno kinahanglan ugaling ang kasuguan. Kon wala sing kasuguan diri, indi man ini mahatag.
Nahibal-an naton nga madamo sang aton mga basurero (metro aide kag garbage collector), pati na ang mga traffic aide kag mga tanod, ang mga emergency ukon casual lang nga mga empleyado. Tungod sina indi sila maka-qualify sa “hazard pay” nga para lang sa regular nga mga empleyado.
Paano abe ini matagaan sila sing “hazard pay” paagi sa kasuguan? Pwede seguro ang ordinansa nga nagahatag sa ila sing “incentive”, ukon “extra pay”, agud may pangamlig man sila sa risgo sang ila trabaho.
***
Ang isa ka survey sa “occupational hazard”, labi na gid sa kaso sang mga basurero, nagapahayag nga, sa masami, ini sila naga-sufrir sang “allergies, cough and cold, asthma and bronchitis, hearing disorder, fever and vomiting after completion of work”, luas pa sa mas malala nga mga kondisyon.
Ining malala nga mga kondisyon nagalakip sang “musculoskeletal disorders (100% sang mga respondents), respiratory problems (95%), dermatological problems (90%), headache (75%) and gastrointestinal problems (15%) during work”.
Ang suhestyon naton sa mga nagreklamo nga mga metro aide kag mga garbage collector amo nga maghimo sila sing petisyon sa Sanggunian agud basi pa lang pamatian man ang ila reklamo.
Meantime, pwede man sila mabuligan sang mga protective gears, katulad sang mask, long sleeves, kalu sa init, kag kapote kon tig-ululan.
Good luck sa inyo petisyon. Indi lang maghuya-huya kay kaayuhan na ina ninyo kag sang inyo mga pamilya. (w_mateojr@yahoo.com/PN)
