MERRY CHRISTMAS and a Happy New Year sa tanan, with special mention sa mga katapo sang Iloilo City Hall Press Corps nga gintukod naton sang 1993 upod kay Alex Vidal, Ibrahim Calanao, Art Calsas, Kapid Gabio (Kaluy-an ang kalag niya!), kag iban pa.
Nabun-ag ang ICHPC sang gin-assign ako sadto sang Panay News bilang reporter sa Iloilo City hall.
Pitu ka tuig nga nagligad ato pagkatapos sang madinalag-on nga 1986 Edsa Revolution nga nagpukan sang martial law regime ni anay strongman Ferdinand Marcos Sr., ang amay karon sang aton Presidente nga mas kilala subong sa iya lain nga imahen sang pang-gobyerno sangsa amay.
Sadto kabahin man kita sa pagpamatok sa Marcos Dictatorship paagi sa mga parliament of the street.
Pinakadaku ato nga rason kon ngaa gintukod naton ang ICHPC, upod ang iban nga city hall reporters nga may kasubong nga kawsa.
Gani galaum kita nga ini nga raison d’ etre (purpose) sang mga founding members mapanindugan gihapon ninyo, nga bag-o nga mga katapo, batok sa diniktadurya kag ang padayon nga pagsulong sang Press Freedom kag pagpakig-away para sa angay nga Kahilwayan kag Human Rights sang mga pumuluyo nga sadto gin-ipit sang Marcos dictatorship.
Good luck, kag God Bless, sa padayon ninyo nga pagserbisyo sa kaayuhan sang aton mga pumuluyo.
***
Upod kita sa pagdumdum sang makahalanusbo nga hitabo sadtong Disyembre 26, 2004 sa Indonesia kag 14 pa ka mga pungsod nga gapalibut sa Indian Ocean.
Sa ina nga adlaw gintay-og sang 9.1 magnitude nga linog ang Aceh Province sang Indonesia nga nagtuga pa sang mega tsunami sa baybayon sang mga pungsod nga ini.
Nagpatay ini sang sobra 200,000 ka tawo, kon diin ang kalabanan sini halin sa Indonesia, Sri Lanka, Thailand, India kag Maldives. Nagdulot man ini sang massive economic damage sa mga napatindug nga mga beach resort, hotel, kag mga puluy-an sa mga baybayon tubtub patakas (upshore) pa.
May plano gani ang mga nabiktima nga mga pungsod nga maghiwat sa masunod nga semana sang beachside memorials, religious ceremonies kag iban pa nga kahiwatan.
Ining natabo sa Indonesia gapadumdum man sa aton sang disastrous nga 5-meter high storm surge nga nag-igu sa Tacloban, Leyte. Gintuga ini sang 315-km/ph nga Super Typhoon Yolanda sadtong Nobyembre 2004.
Nagpatay ini sang sobra 6,000 ka pumuluyo, kag nagtuga man sang indi makwenta nga kahalitan sa baybayon tubtub patakas.
Didto si Presidente Marcos Jr. sa pagdumdum sang 10th Anniversary sadtong Tacloban tragedy. Upod niya didto ang mga myembro sang iya gabinete, foreign diplomats kag mga survivors sang storm surge sa pagtambong sang Catholic mass kag pagpangamuyo para sa mga namatay kag nailo nga mga pamilya.
Wala sing duha-duha, bahin ining masubo nga mga hitabo sang panghalit sang Climate Change, nga nagapasingki sang panahon (extreme weather), sa kabug-usan, sa mas mabaskog nga bagyo, sobra nga pag-inulan, drought, kag paglawig sang mahaliton nga heat wave.
Padumdum man ini sa aton gobyerno agud maghimo upod sa mga pumuluyo sang bagay nga mga hilimuon agud indi na liwat matabo ang kasubong nga mga kalalat-an.
Pero, ano ayhan ang nahimo na sang gobyerno parti sina, kag kasubong, nga hitabo sa Tacloban?
Indi kita kasiling kon may ara gid man nga significante nga nahimo ang aton gobyerno agud matambagan ang kasubong nga trahedya, kay pabalik-balik man lang ang kasubong nga mga kahalitan sa amo man gihapon nga mga lugar.
***
Sa karon ang problema sa Climate Change isa na gani ka International Human Rights issue.
Sadtong Mayo 2021, ang district court sang Hague, Netherlands nagmando sa oil company nga Royal Dutch Shell nga panubuan nila ang ila global greenhouse gas (GHG) emissions sa 45% halin sadtong 2019, samtang gin-deklarar nga “violation of Human Rights” ang indi nila pagsunod sa panugyan sang Paris Agreement.
Sang Hulyo 4, 2022, ang Supreme Federal Court sang Brazil nagkilala man sang Paris Agreement bilang “Human Rights Treaty” nga dapat mag-supersede sang national laws.
Sa amo man nga bulan sang Hulyo, nagpasar ang UN Human Rights Council sang resolusyon angot sa Human Rights kag Climate Change emphasizing sang tanikala (link) sa tunga sang Climate Change kag Right to Food.
Ang Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights nagkilala gani nga “Climate change threatens the effective enjoyment of a range of human rights including those to life, water and sanitation, food, health, housing, self-determination, culture and development.”
Tungod myembro ang Filipinas sang UN Human Rights Council kag naga-recognize man sang katungdanan sini sa pagsulong sang international human rights, dapat seguro magpasar man kita sang mga kasuguan nga naga-regulate sang GHG emissions sang mga power plants sa aton pungsod.
I-require man naton, among other concerns, ang mga oil companies nga magtukod sang subsidiary ukon supplementary projects sa renewable energy.
Ano abe sa inyo nga mga katapo sang Kamara kag Senado?/PN
