SANG sini lang, liwat nga gintawtaw ni Presidente Rodrigo Duterte ang “extension” sang martial law sa sulod sang isa pa ka tuig sang 2019.
Sa madumduman ta pa, ang martial law sa Mindanao una nga gin-deklarar ni Presidente Duterte sadtong Mayo 23, 2017 sang gin-atake sang Maute Group ang Marawi City agud punggan ang “security forces” sang gobyerno sa pag-aresto sa ila lider nga si Isnilon Hapilon.
Sa sulod lang ining martial law sang 60 ka adlaw sunu sa gina-pahanugutan sang aton Konstitusyon agud i-“suppress” ang “invasion or rebellion” sa Mindanao sang mga Maute Group (isa ka “secessionist” Muslim group) upod ang mga terorista nga ISIS halin sa gwa sang pungsod.
Nagtulod ini sa “Siege (Battle) of Marawi” agud lupigon ang Maute Group nga amat-amat na nagasakop sang Marawi City bilang ila caliphate, ukon kaharian, sa idalom ni Emir Isnilon Hapilon nga nalakip sa napatay sa “Siege”.
Ginpalawig pa ang martial law sa Mindanao tubtub sa Disyembre 31, 2017 “for a period (as) determined by Congress” sadtong Hulyo 23, 2017 nga ginpat-ud man sa idalom sang Presidential Proclamation Order No. 216.
Liwat nga ginpalawig ini sang Kongreso sadtong Disyembre 13, 2017 tubtub Disyembre 31, 2018 sang gin-request liwat ini ni Presidente Duterte tungod sa “remaining threats of ISIS-inspired terrorist groups.”
Sang sini lang ugaling, nag-request ang Armed Forces of the Philippines sa kay Presidente Duterte agud palawigon liwat ang martial law sa Mindanao sa sulod pa sang isa ka tuig (2019).
Tungod ini, sunu sa balita, sa report sang AFP parti naman ya sa padayon nga mga “extortion activities” sang NPA angot sa nagahilapit nga eleksyon sa Mayo 2019.
Sunu sa aton Konstitusyon, ang martial law (nga upod ang suspension of the writ of habeas corpus) pwede lang ma-deklarar sa kon diin nga bahin, ukon sa kabug-usan, sang pungsod “in case of invasion or rebellion.”
Obviously, indi kalakip ang “extortion activities” sang NPA sa “invasion or rebellion”. In fact, masami man gani ginahimo sang NPA ang ining ila kalakasan kon malapit na ang elekson kag wala man gina-deklarar ang martial law sadto.
Sa sina nga mga kahigayunan, ginagamitan lang sila sang pwersa sang militar sa ordinaryo nga pamaagi, nga indi kinahanglan i-suspend ang writ of habeas corpus, sa diin ang suspetsado pwede arestuhon nga wala kinahanglan sing “warrant of arrest.”
Gani wala kita sing nakita nga rason kon ngaa liwat pa palawigon ang martial law sa Mindanao. Bastante na nga gamiton ang dugang nga pwersa militar agud matapna ang ano man nga “lawless violence”.
Isa pa, ang pagpalawig sang martial law sa Mindanao sa madason nga tuig matoon sa midterm elections sa Mayo 2019.
Natural, masuspetsuhan ini nga gamiton lang sang gobyerno ni Duterte ini sa pagpadaug sang ila kandidato sa Mayo 2019 nga eleksyon.
Tungod sini, segurado nga indi na mapatihan ukon indi na “credible” ang eleksyon sa Mayo 2019. Isa pa, tungod gamiton ang militar sa eleksyon, makapahuyang lang ini sang “credibility” sang militar, nga sa karon matahum na ang imahen nila sa pumuluyo – nga indi naton luyag matabo tani sa aton AFP. (w_mateojr@yahoo.com/PN)
