NAGAPANG-agda na ang sugar mills sa taga-Iloilo nga mahimo na sila makapadala sang ila tubo umpisa sa Agosto agud nga didto galingon kag agud nga mapanas na ang palaligban nga kulangon kita sang kalamay.
Diri sa isla sang Panay, may yara sang tatlo ka sugar mills nga naga-operate nga amo ang Central Azucarera de San Antonio (CASA) sa Passi City, Iloilo; Universal Robina Corporation – Passi (URC-Passi) sa San Enrique, Iloilo; kag Capiz Sugar Central sa President Roxas, Capiz.
Bangud sa aprubado nga resolution sang 14th Sangguniang Panlalawigan ng Iloilo, may sabat na ang sugar mills kag may tentative commitment na sila sa temprano nga pagsugod sang milling season.
Pasalamatan naton nga wala nagdinalok sa pagsabat sa hingyo ang sugar mills diri sa Iloilo nga ginalakipan sang Central Azucarera de San Antonio (CASA) sa Passi City, Iloilo kag Universal Robina Corporation – Passi (URC-Passi) sa San Enrique, Iloilo. Magasugod na sila sang mas temprano sa paggaling nga sa masami ang milling season amo ang ulihi nga semana sang Oktubre ukon una nga semana sang Nobyembre. Sa karon, tilawan sang mga sugar mills nga makabukas sang temprano sa una nga semana sang Oktubre.
Nagapati si Board Member Palabrica nga ang ‘most logical, equitable and beneficial solution’ sa tanan nga sektor sa industriya amo ang temprano nga pagsugod sang milling season agud nga makakwarta ang mga mangunguma kag madugangan ang suplay sang kalamay sa lokal nga merkado.
Angot sini, naga-lobby si Palabrica kay Gov. Arthur Defensor, Jr. kon ano pa gid ang ma-introduce nila nga mga program nga may interbensyon ang Iloilo Provincial Government. Nagalaum siya nga talupangdon, ilabi na sang Provincial Agriculture Office, ang kawsa sang mga mangunguma.
Kon paminsaron naton, ang paghimo sang angay nga polisa ang dapat mangin mayor nga katungdanan sang SRA. Ang polisa dapat nagatalupangod sa interes sang mangunguma kag nagabalanse sa kaayuhan sang bug-os nga industriya sang kalamay.
Indi dapat pag-isalig na lang sa importasyon ang kakulangon sang kalamay. Kahibalo man ang tanan nga naga-apekto ang panahon kag pila ka mga sirkumstansya kag bangud sa mga eksperyensya may yara na sang natigayon nga mga solusyon. Ang ini nga solusyon gikan sa eksperyensya ang angay nga gamiton agud nga pangapinan ang mga mangunguma kag industriya sang kalamay.
Mahigot kita sa luyag sang iban nga pungsod, makaluluoy kita sa pag-abaga sang presyo, malas-ay ang timplada sang aton mga pagkaon kon ang kalamay didto naton isalig sa ila, sila ang magadikta sa presyo kag kontrolon nila kon pila lang ang ibaligya sa aton.
Likawan naton ang ini nga sitwasyon, indi kita magsalig sa importasyon, buligan naton ang sugar farmers. Dapat magdihon sang tayuyon nga programa ang SRA kag indi paghimuon nga opsyon ang importasyon.
Indi naton pagtugutan nga suyupon sang SRA ang katam-is sang aton kalamay paagi sa pagpalas-ay sa lokal nga industriya. Kon mawad-an na sang gana ang lokal nga sugar farmers kag wala na sang saligan nga lokal nga produksyon sang kalamay, mangin ulipon kita sang importasyon.
Dapat pangapinan gid naton ang aton mga mangunguma nga amo ang salandigan naton sa aton matag-adlaw nga kinahanglanon kag ginakaon.
Mag-ugyon kita konta sa polisa nga nagapalas-ay sa lokal nga industriya sang kalamay. (bertladera@gmail.com/PN)
