NAGABUNGA na ang paghimakas nga mahatagan sang espasyo, tingog, kag pasulabi ang mga kababaihan, ilabi na nga wala nagauntat ang paghatag sang higayon diri sa tagsa tuig kag gintigana gid ang bulan sang Marso nga mangin bulan sang kababaihan.
Nahibaluan nga sa bug-os nga bulan sang Marso ginasaulog ang 2023 National Women’s Month Celebration nga may tema nga “WE for gender equality and inclusive society’.
Madamo na ang mas nagabuylog sa sini nga hilikuton, madamo na ang nakahibalo tuhoy sini kag nagahatag sang importansya sa kababaihan, sa ila kinamatarong kag kaimportante sa aton sosyudad.
Madamo na sang nalab-ot ang adbokasiya para sa patas nga pagtratar sa kababaihan, madamo na sila sang naagom nga kinamatarong kag nangin madinalag-on sa pagpanguna sa sosyudad. Madamo naman ang aktibo nga nagapartisipar sa paghimo sang desisyon kag mga tikang para sa pagtin-ad kag kaayuhan sang komunidad.
Ginakilala na ang ikasangkol sang kababaihan, ilabi na ang ila pinasahi kag daku nga kontribusyon para sa tin-ad sang nasyon.
Isa sa ehemplo sang may pinasahi nga adbokasiya sa social justice ukon ang panan-awan nga ang tanan angay nga may patas nga economic, political kag social rights, kag mga oportunidad. Ginakabig man ini nga patas nga pagtratar kag alalangay nga estado sang tanan nga mga indibidwal kag social groups sa isa ka sosyudad.
Ginaduso sini ang mas mabaskog nga katuyuan sang patas nga pagpasakop sang tanan nga mga indibidwal kag mga grupo sa tanan nga major social, political, kag economic institutions.
Isa sa maathag nga ehemplo sini si Vice Governor Christine “Tingting” Garin. May tingog siya sa paghimo sang desisyon kag may daku nga partisipasyon sa pagpasad sang komunidad kag pungsod.
Ginapangunahan ni Vice Governor Christine “Tingting” Garin ang mga kababaihan sa probinsya sang Iloilo.
Makabig nga pinasahi kag swerte ang kababaihan nga pumuluyo sang probinsya sang Iloilo bangud may naga-adbokasiya kag nagadampig sa ila. Madamo ang mga lideres nga babaye sa probinsya sang Iloilo, may kusog ang ila pagtingob.
Ginbuyagyag sang bise gobernador nga kapin sa 50 percent ang mga babaye nga katapo sang Sangguniang Panlalawigan, kapin sa 25 percent ang mga babaye nga alkalde sa probinsya sang Iloilo, kapin sa 50 percent ang mga babaye nga heads of offices sa Iloilo Provincial Government.
Makita gid nga mga kababaihan ginatratar nga kaangay sang kalalakihan, alalangay gid ang tanan.
Mabudlay paminsaron kon paano mangabuhi sa isa ka komunidad nga wala ang presensya sang kababaihan. Nakita kag nabatyagan sang tanan ang kaimportante sang sektor sang kababaihan sa aton sosyudad suno kay Vice Governor Christine “Tingting” Garin. Mabudlay sabton ang pamangkot kon ano ang mangin sitwasyon sang kalibutan kon wala sang kababaihan.
Isa ka daku nga bugal sang probinsya sang Iloilo nga ang tagpangapin sag kababaihan amo ang pinakauna nga babaye nga bise gobernador sang probinsya. Sa pihak sini, isa man ini ka daku nga hangkat sa iya kabangdanan nga nagatinguha gid siya sa kutob sang iya masarangan nga makabulig gid sa kababaihan.
Bilang isa ka babaye kag naga-adbokasiya para sa kababaihan, sa iya termino bilang bise gobernador, madamo na siya sang napasar nga ordinansa para sa kababaihan kaangay sang Gender and Development (GAD) Code, Anti-Trafficking Ordinance nga indi lamang para sa kababaihan kundi lakip man para sa mga kabataan, may Anti-Discrimination Ordinance kag ang Solo Parent Act nga makabulig gid sa mga ginikanan. Nagadahum ang kadamuan na kon magsiling nga solo parent, babaye ang yara sa pinsar naton apang kombinasyon ini tungod may solo parent nga lalaki, bag-o lang ini napasar nga ordinansa kag kuntani makabulig gid sa mga kasubong naton nga mga Ilonggo.
Bangud sa padayon nga pagduso sang kinamatarong kag pribilehiyo para sa kababaihan, malapit na lang nga malab-ot sang pungsod ang Gender Development Index nga 1:1 ang ratio ukon nagakahulugan nga kon ano ang pribilehiyo sang isa ka lalaki halos pareho man ang pribilehiyo sang isa ka babaye diri sa Pilipinas.
Ginapangabay sang bise gobernador nga indi magdulog kag ipadayon ang pagpakigbatu para sa equality ukon pagka-alalangay.
Padayon nga ipakigbatu ang kababaihan para maduso pa gid kag maimprubar pa gid ang sitwasyon sang kababaihan diri sa Pilipinas, kag diri sa probinsya sang Iloilo. Magbinuligay agud nga ang Gender Development Index indi lang mangin 1:1 ang ratio kundi mas labaw pa dira kag mas madamo pa sang mahimo ang isa ka babaye.
Angot sa sini nga selebrasyon, nag-privilege speech si 4th District Board Member Rolando Distura nga may tigulo “Women Empowerment In Local Governance” sa 34th Regular Session sang 14th Sangguniang Panlalawigan ng Iloilo.
Luyag ni Distura nga maghatag sang pagtahod sa mga mabakas, maisog, kag mabakod nga kababaihan nga wala ginakapoy sa paghatag sang ila kontribusyon para sa kaayuhan sang aton sosyudad.
Dapat magasentro ang selebrasyon sa ila kaimportante kag kasignipikante sa matag-adlaw para sa ila paghimakas kag pangabudlay nga mapabilin ang ila kabuhi kag mga kabuhi sa palibot nila.
Sadto, ang mga babaye wala ginapahanugutan nga makaboto kag indi makapasakop sa pulitika. Apang karon tuhay na, may duha na kita ka babaye nga presidente, mga babaye nga senador kag kongresista. Sa karon, ang 14th Sanggunian ginatapuan sang anum ka mabaskog kag dedikado nga kababaihan, si Vice Governor Christine “Tingting” Garin, ang pinakauna nga lady Vice Governor sa maragtas sang Probinsya sang Iloilo, ang mga katapo nga sanday Honorables Jo Ann Germinanda, Binky April Tupas, Carol-V Espinosa-Diaz, Dorothy Paes kag Ma. Angelica Bianca Requinto-Espinosa.
Dapat man nga ganyaton ang mga kabanwahanan kag syudad nga magtuga sang mga programa para sa kababaihan kag ma-empower sila, ilabi na sa women’s month. (bertladera@gmail.com/PN)
