
INDI malipod sa tanan ang pagdamo sang mga tawo nga nagapadulong sa mga mall agud nga magbakal, maglagaw, maglingaw kag bangud sa kahidlaw nga makagwa gikan sa ila puluy-an agud nga magpakigkita sa mga abyan.
Madamo man sang bag-o nga mga negosyo ang nagabukas kag ang iban nga temporaryo nga nagsarado sadto ang amat-amat na nga nagabalik. Nagahimakas sila nga makabawi sa malawig nga panahon nga wala sang kita.
Isa sa patimaan sini ang pagpaskil sang mga anunsyo nga nagapangita sang mga trabahante sa ila negosyo. Madamo nga wala sang trabaho ang amat-amat nga nabuhian sang paglaum bangud nga magluwas nga may ginatan-ay na nga trabaho, may madamo pa sila nga mapilian nga sahi sang obra nga sibu sa ila ikasangkol.
Makita naton ang entusiasmo sang mga negosyante nga makapanumbalik na sa normal ang tanan kag makabuylo na ang ila negosyo agud nga makabawi gikan sa malawig kag madalom nga pagsarurot.
May mga negosyante ako nga nasugilanon nga nagakabalaka sa mga sitwasyon.
Ginahimulsuhan nila kon bala may lockdown nga matabu pagkatapos sang eleksyon bangud man sa masami madamo ang nagatambong sa mga caucus ukon rally sang mga kandidato.
Ginalantaw nila ang matag-adlaw nga ginabalhag nga covid-19 cases sa syudad kag probinsya sang Iloilo. Ginahimutaran nila ang numero kag ang dalagan sini, magabutyog ayhan, magakulpa ayhan ukon magapanaog na ang mga kaso.
Gina-obserbahan nila ang hulag sang tawo ilabi na nga madamo ang nagatambong sa mga caucus kag paliga sang basketbol sa mga barangay.
Ang ila kahangawa nga basi magsaka liwat ang kaso pagkatapos sang eleksyon kag ipatuman ang lockdown kag matrabisiya naman ang ila gintinguhaan nga mabuksan nga negosyo.
Nagapang-alang-alang ang iban bangud madamo na sa ila ang nahubsan na sang sinuptan.
Bisan ang savings sang ila ginikanan ang ila na natandog agud nga ibayad sa mga remalaso kag obligasyon bangud wala sang income nga nagasulod, sige lang ang gwa sang kwarta bangud sarado ang negosyo.
Makita naton nga ang nagapang-hire subong sang mga empleyado amo ang yara sa BPO ukon business process outsourcing kag dalagku nga mga food chain bangud man nga kinahanglan na nila ang dugang manpower tungod madamo na ang nagasulod kag naga-dine-in sa ila.
Indi madula ang kabalaka nga magsaka liwat ang kaso sang covid-19 bangud natalupangdan sang kadamuan nga kadamo na sang barangay ang nagahiwat sang pahampang sang basketbol. Nagatuparay ang tumalan-aw, nagahinugyaw, nagasinggitan, kag ang tanan nagahawat-hawat ang pagginhawa. Isa ini sa rason kon ngaa nagakahangawa ang mga negosyante.
Suno sa kilala ko nga nagatudlo sang Taekwondo, gusto na niya magbukas sang iya gym para makabuylo apang ginahawiran siya sang iya kabalaka nga basi hinali naman nga mag-lockdown.
Sa subong, naga-anunsyo pa lamang siya sang iya plano nga lubos nga pagbukas. Ang pormal nga pagbukas sang gym niya sa duha ka mall ang hiwaton pagkatapos sang eleksyon.
Nagapahimo na siya sang mga tarpauline kag nagapaprinta sang t-shirt para sa iya negosyo apang sa likod sang iya pinsar nagapanghawid ang kabalaka. Kaangay lang nga nagbutyog ka na pasaka, apang sa tunga-tunga may naghawid sa imo tiil paidalom kag indi mapunggan ang posible nga paglagabong.
Kuntani sa subong pa lang may pagtuod ukon pagpanalawsaw na ang mga eksperto sa kon ano ang madangatan sang tuman ka halog nga paghulag sang tawo kag kon bala may daku pa gid nga huol nga matuga sa negosyo.
Indi naton matungkad ang palaabuton apang mas maayo kon may pagtuon agud mas makapanigana ang tanan kag makalikaw nga makadangat sa mas malala nga kahimtangan.
Indi naton luyag nga magbalik kita sa sitwasyon nga aton naagyan. Makapoy na kag indi makaabante ang aton pangabuhi. Mabudlay nga wala sang trabaho, wala sang pangita, kag maluya ang ekonomiya. Tanan kita ang nagaantus sa sitwasyon.
Kabay nga magpadayon na ang subong nga kahimtangan nga madamo na sang obra nga masudlan sang mga empleyado, madamo na sang nagbuka nga negosyo kag may nakita na nga paglaum ang kada isa nga mangin masulhay na ang pagsinarayo.
Kuntani indi kita mabuyo sa kampanya kag sa kainit sang eleksyon. Panumdumon naton nga pagkatapos sang piniliay dapat wala sang sitwasyon nga indi mangin paborable sa aton.
Kon bukas ang negosyo, madamo ang makatrabaho. Kon may kita ang tawo, may ibakal sa baligya kag serbisyo sang naganegosyo. Magatiyog ang kwarta kag magapaagsik ang ekonomiya.
Kabay pa nga mapanas ang kabalaka sang mga negosyante paagi sa klaro nga pagpatuman sang mga polisa nga indi makahalit sa negosyo kag ekonomiya. (bertladera@gmail.com/PN)