NAGABASA ka sang sini nga artikulo paagi sa imo cellphone, ang iban nagatamod sini sa ila tablet ukon sa laptop ukon desktop.
Kabahin na ka sang ginatawag nga digital population. Kag sa subong nga panahon, mayoriya sang pumuluyo ang may cellphone kag konektado sa internet.
Kon ano man ang estado sang imo kabuhi, ang imo propesyon, ang imo edad, ukon sa diin ka man karon nahamtang, sigurado nga ikaw may yara sang gina-uyatan nga cellphone kag nagalantaw sang mga post sa Facebook, nagabasa sang mensahe sa Messenger, nagalantaw sang pelikula sa YouTube kag iban pa nga ginahikutar sa sini nga gadget.
Antes magtulog ukon mismo pagbugtaw, dayon naton uyat sa aton cellphone. Diri kita nagakwa sang mga impormasyon sa kon ano man ang nagakatabu sa aton palibot, kag sa mga tawo nga konektado sa aton.
Suno sa statista.com, kutob sang Enero sa sini nga tuig 2023, yara na sa 5.16 billion ang internet users sa bug-os nga kalibutan. Ang ini nga kadamuon nagarepresentar sang 64.4 percent sang populasyon sa bug-os nga kalibutan.
Nagalab-ot naman sa 4.76 billion ukon 59.4 percent sang populasyon sang kalibutan ang nagagamit sang social media.
Maathag nga masobra katunga sang binilyon nga populasyon sang kalibutan ang naga-usar sang internet kag social media.
Bisan sa imo nahamtangan, ilisipon lang ang wala naga-uyat sa cellphone, ukon wala sang account sa social media.
Kalabanan, internet kag cellphone ang pamaagi sa pagtransaksyon, ginahimo nga instrumento sa palangabuhian. Diri nasandig ang matag-adlaw nga hilikuton kag kita para may ibakal sang kinahanglanon sa panimalay.
Diri man nasandig ang pagpalab-ot sang impormasyon sang gobyerno para sa tawo. Diri man nagahimo sang anunsyo ang mga negosyante tuhoy sa ila negosyo, ang mga buluthuan, ospital kag iban pa, lakip ang pribado nga sektor kag indibidwal.
Maathag nga sa kada hulag sang tawo, masubo man ukon masadya nga hilikuton, yara ang cellphone kag internet nga nagaunay.
Daw kaangay lang nga nagadulog ang tiyog sang kalibutan kon wala sang signal ang internet ukon low battery ang cellphone.
Sa karon, imposible nga paminsaron ang kalibutan nga wala sang internet. Diri naga-angot ang binilyon ka mga tawo sa bug-os nga kalibutan kag ang internet amo ang mapag-on nga haligi sang moderno nga information society.
Matuod nga may bahin ukon porsyon sang kalibutan nga wala sang internet. Ang global internet penetration rate yara sa 62.5 percent, kon sa diin ang Northern Europe nagapanguna nga may 98 percent internet penetration rate sa iya populasyon.
Ang mga pungsod nga may mataas nga internet penetration rate sa bug-os nga kalibutan amo ang United Arab Emirates, Denmark, kag Ireland.
Samtang, ang North Korea naman amo ang pungsod nga wala sang online usage penetration sa iya pangkabug-usan nga populasyon, katapusan ang iya ranking sa bug-os nga kalibutan.
Kutob sang 2021, ang Asya amo ang rehiyon nga may pinaka-signipikante nga kadamuon sang online users nga yara sa masobra 2.8 billion base sa pinakaulihi nga isip. Nagapangaduha ang Europe nga may kapin sa 744 million ka internet users.
Nagapanguna ang China, nagasunod ang India kag United States sa mga pungsod nga may pinakadamo nga internet users. Kutob sang Pebrero 2022, ang China may masobra sa isa ka bilyon nga internet users, ang India ginabulubanta nga may yara sang 658 million ka internet users.
Bisan pa sa sini, ang nasambit nga mga pungsod may dalagku pa nga bahin sang ila populasyon ang offline ukon wala sang internet.
Kaangay man diri sa aton, daku pa nga bahin sang aton pungsod ang indi malab-ot sang signal kag madamp pa sang pumuluyo ang wala sang higayon nga makakonekta sa internet, ilabi na ang mga nagapuyo sa mga malayo kag maligwin nga mga lugar.
Madamo pa kita sang dapat himuon agud nga malab-ot sang internet ang mga kabarangayan sa kabukiran kag sa mga isla. Kinahanglan naton ang dugang nga tower nga patindugon sa mga wala sang internet. Kinahanglan naton nga mahatagan sang access ang wala sang signal. Dapat nga mangin madasig ang internet kag mas kasarangan ang presyo agud nga makaangkon sang higayon kag ikasarang ang pumuluyo nga makasakay sa linya sang internet.
Samtang nagadamo ang nagagamit sang internet, dapat mas mangin mabaskog ang signal paagi sa pag-imprubar sa mga pasilidad para diri.
Ang edukasyon, ekonomiya – negosyo kag palangabuhian, kag iban pa ang nagasandig sa sini nga bentaha sang modernisasyon kag teknolohiya.
Kita tanan konektado kag kon mautod ang internet, kita man tanan ang apektado. Tion na nga mag-invest kita diri kag mas pasanyugon pa tubtob nga makalab-ot sa malayo nga mga lugar.
Magasangkad na gid lamang ang masakpan sang magagamit sang internet kag madamo nga padugi ang mahimo gamit ang internet para sa pagpasanyog sang pangabuhi kag pag-imprubar sang sistema nga aton ginahulagan.
Panginpuslan gid sa maayo nga paagi ang pagka-konektado sa internet para sa pangabuhi nga may pag-asenso kag sa pagbulig sa isig-kapareho. (bertladera@gmail.com/PN)
