LABAY MAN AKON

[av_one_full first min_height=” vertical_alignment=” space=” custom_margin=” margin=’0px’ padding=’0px’ border=” border_color=” radius=’0px’ background_color=” src=” background_position=’top left’ background_repeat=’no-repeat’ animation=”]

[av_heading heading=’Baha’ tag=’h3′ style=’blockquote modern-quote’ size=” subheading_active=’subheading_below’ subheading_size=’15’ padding=’10’ color=” custom_font=”]
BY RUNJI ROCIO JAMOLO
[/av_heading]

[av_textblock size=” font_color=” color=”]
INADLAW na ang nakaligad humalin sang ginbisitahan ang syudad sang Iloilo sang baha apang wala pa gihapon kita maka-get over sini.

Indi gid man seguro kita maka-move on sa baha kapin pa kon ara sa gihapon ang pamahug (threat) sini nga magbalik.

Kon daw ano ka taas sang tubig baha sang nagligad, amo man sina ka dalum ang aton hugot. Pero dapat indi kita maguot sa mga hugot. Dapat magabulig kita hatag sang kalubaran.

Suguran na sang Department of Public Works and Highways sa Deciembre 8 ang pagpaobra sang sien milyones pesos (P100 million) nga drainage project nga ginalauman magatapos na sang problema sa baha sa syudad. Ang contruction work magalawig sang isa ka tuig kag segurado nga magatuga sang huol sa riding public ugaling dapat pasensyahan para sa pangmalawigan kag bigtime solution sa baha.

Suno kay Engr. Ormel Santos, assistant chief sang Construction Division sang DPWH Regional Office 6, ang drainage project magasakup sang apat ka mayor nga dalan sa City Proper nga amo ang Heneral Luna, Jalandoni, Rizal kag J.M.Basa.

Maga-complement ini sa proyekto sang Iloilo City Engineering District sa nga yara naman sa dalan Delgado.

Korek si Iloilo City District Engineer Rodney Gustilo sa pagsiling nga ang tagsa sa aton – bata, tigulang, opisyal sang banwa o ordinardyo nga banwahanon (citizen) dapat magpahilabot sa paghatag solusyon sa problema sa baha bangud. Ang problema sa baha indi lamang problema sa infrastructure.

Ang tagsa sa aton may salabton sa baha nga nagaluntad sa aton lokalidad. Indi puede nga manghugas lang kita sang aton mga kamot kag itudlo ang yara sa gobierno nga dapat maghulag para sa aton.

Kasubong na lang abi sang kinahanglanon nga paghulag sang mga tawo sa barangay. Ang tagsa ka barangay may kaugalingon nga kuarta kag resources nga depende sa pagpamuno sang ila mga opisyal sarang guid mapahulag sang mga pumuluyo kag mapahamtangan sang drainage project. Kon naga-clog ang drainage sa barangay sarang guid mapakaayo. Pero ang iban nga supon sa kanal kon kaisa kulang lang sa pagtinlo. Ano abi kay ang iban ginahimo pa nga basurahan ang mga kanal. San-o pa tinluon sang mga tagabarangay ang ila mga drainage kon indi subong? Kon indi sila, sin-o pa ang ila saligan? Sila lang.

Dako man nga halit ang mahimo sang mga informal settlers nga nagapugong sang tayuyon nga ilig (flow) kontani sang tubig ugaling bangud ara sila sa kilid sang mga suba o sapa nagapuyo, nagdugang pa sila sa problema.

Kontani, sarang pagasolinahan ang dredger agud makuha ang mga lay-on kag ano pa dira nga nagapugong sang masulhay nga pag-ilig sang sapa apang bangud sang presencia sang mga informal settlers naglala pa guid ang problema.

Suno kay Wilfredo Jurilla, hepe sang Iloilo City Urban Poor Affairs Office (ICUPAO), yara sa napulo’g duha ka libo (12,000) ang informal settlers sa syudad kag may 148 ka panimalay ang yara sa Budburan Creek sa Bo. Obrero samtang yara sa 340 ka puluy-an ang sa kilid sang Mansaya Creek. Problema pa ang pagpahalin dira sa ila bangud wala sang lugar nga masayluhan.

Magluwas nga nagsumalangay ang high tide kag ang tubig baha, wala na sang pagakadtuan ang tubig kundi magpabilin sa manubo nga bahin sang syudad. Nahibaluan naman sang tanan nga ang Iloilo City catch basin sang tubig ulan nga nagdaludo gikan sa kabukiran. Ginpahayag sang mga enhinyero nga ang baha nga naglab-ot sa dalan indi lamang bunga sang overflow kundi ginpalala pa guid sang mga subdivions kag iban pa nga property development.

Asud-asod ang mga pagpahamtang sang mga subdivision projects sa syudad pati na ang sa outskirts gani ang mga tubig baha nga sadto nagatener sa mga “swampy area” nagalusot sa kalapit nga mga barangay bangud natampukan ang mga natural drainage kag napataas na ang level sang bag-o nga mga subdivision.

Ini ang rason sang panawagon sang mga enhinyero sang DPWH nga usisaon sing husto sang Housing Land Use and Regulatory Board (HLURB) ang mga rekisito nga ginasunod sang mga land developers.

Indi man malipod sa tagsa ang construction boom sa dakbanwa kag paglain na sang landscape sang Iloilo City. May mga high-rise buildings na nga napasad kag padayon pa ang paghim o sang kasubong sini sang iban nga developers.

Wala tuo ang pagpahamtang sang mga kalan-an kag samtang ini ginaabi-abi kay sila ebidensya sang katin-aran, dapat naseguro man nga ang palibot indi mahalitan. Ginapahanumdum sang mga enhinyero sa mga restaurant owners o fast food chain nga magpahamtang sang “grease trap”. Ang mga mantika nga ginaula sang mga kalan-an nagamala o nagapabagtik sa drainage nga nagasupon sang matalunsay nga pag-ilig sang water waste.

Pabor kita sang katin-aran sa syudad, ngaa abi indi? Pero dapat man nga seguraduhon nga indi man ini makahalit sang palibot. Likawan na naton ang maghugas kamot. Likawan na ang pagtinudluanay. Abi-abihon naton ang katin-aran nga may sense of responsibility kay ang syudad aton man tanan. Tuman ka magnanimous kon tan-awon ang problema sa baha. Pero kon ang tagsa nagapalibod sang solusyon, wala nagapatudlanay, wala nagatinudluanay, masarangan gid atubangon ang baha./PN
[/av_textblock]

[/av_one_full]