LABAY MAN AKON

[av_one_full first min_height=” vertical_alignment=” space=” custom_margin=” margin=’0px’ padding=’0px’ border=” border_color=” radius=’0px’ background_color=” src=” background_position=’top left’ background_repeat=’no-repeat’ animation=”]

[av_heading heading=’Pagpamintas sa kababaenhan kag kabataan’ tag=’h3′ style=’blockquote modern-quote’ size=” subheading_active=’subheading_below’ subheading_size=’15’ padding=’10’ color=” custom_font=”]
BY RUNJI JAMOLO
[/av_heading]

[av_textblock size=” font_color=” color=”]
UNTATAN ang pagpamintas sa kababaenhan! Ini ang singgit sang tanan nga advocates kontra sa mga pagpamigus o pamintas sa mga babaye sa ginhiwat nga napulo’g walo (18) ka adlaw nga kampanya kontra sa violence against women (VAW).

Ang activism nga nagsugod sang Nobyembre 25 tubtub Deciembre 12, tuigan nga event nga nagatuyo sa pagpukaw sang awareness sang tagsa nga ang VAW isa ka public issue of national concern. Ginasakdag sini ang lalab-uton sang Philippine Government sa pag-amlig sang tauhanon nga kinamatarung sang kababaenhan, lakip na ang commitment nga pakig-awayon ang tanan nga sahi sang VAW.

Depende sa kon ano nga pungsod ukon rehiyon sa kalibutan, ang nagkalainlain ang manifestation sang VAW kasubong sang physical, sexual, emotional kag economic.

Ang common sa tanan amo ang domestic kag intimate partner violence, sexual violence (lakip na ang pagpanglugus), sexual harassment kag emotional o psychological violence.

Ang iban nga lapnagon nga pagpamintas sa kababaenhan sa bilog nga kalibutan amo ang sexual exploitation, sexual trafficking kag mga harmful practices kasubong sang female genital mutilation o cutting (fgm/c) kag forced and child marriage.

Ang wala pa gawa na-document nga mga violence na nahimo nagalakip sang “crimes committed in the name of honor”, femicide, prenatal sex selection, female infanticide, economic abuse, political abuse, elder abuse, dowry-related violence, acid throwing.

Masubo nga kamatuoran pero ang taghimo sang kakahasan kontra sa mga babaye(women) kag mga bata nga babaye (girls) mga katapo sang ila pamilya, intimate partners o ila gobierno.

Partikular nga mga grupo sang women and girls nga mabiktima amo ang katapo sang racial, ethnic o sexual minorities, HIV-positive women, migrants and undocumented workers, kababaenhan nga may disabilities; women in detention kag kababaenhan nga natublag bangud sang armed conflicts or in emergency settings.

Kadamo kag kakomplikado kon isipon gid, pero may sarang nga mahimo ang tagsa kabangdanan nga gin-adopt karon nga tuig ang theme nga “VAW-free Community Starts with Me.”

Nagakilala ini sang kusog sang tagsa-tagsa sa pagbulig agud matapna ang pagpamintas sa komunidad.

Suno sa National Demographic and Health Survey sang 2016, isa sa lima ka babaye ang naka-experience sang physical violence halin sang edad kinse anyos.

Anum sa isa ka gatus (100) ka babaye nagsugid nga naka-experience sang sexual violence (2013 NDH Survey sa mga babaye nga nagaedad 15-49 anyos).

Makatulublag pa gid nga may apat ka porsiento (4%) sang mga babaye ang naka-experience sang physical violence samtang nagabusong.

Ugaling tatlo lamang sa napulo ka babaye ang nagpangayo sang bulig agud matapna ang pagpamintas sa ila.

May kabug-usan nga 30,872 ka kaso sang RA 9262 ang ginpasaka suno sa record sang Philippine National Police halin Enero tubtub Deciembre 2015.

Halin sang Enero tubtub Septiembre karon nga tuig, may 27,403 ang incidence sa paglapas sang Women and Children Act (PNP WCPC 2015 Report) nga napahatpahat sang mga masunod: 18,413 kaso sang physical abuse; 127 ka kaso sang sexual abuse; 6,884 ka kaso sang psychological abuse; kag 1979 ka kaso sang economic abuse.

Bisan sa sini’ng hayag nga kamatuoran, madamo gihapon ang nagapabulagbulag nga mga kabarangay o kaingud balay sa pagpamintas sang isa ka bana sa iya asawa nga kuno ang ila inaway sang mag-asawa.

Kinahanglan pamunuan sa kada barangay ang kampanya kag ipahibalo sa mga pumuluyo.
Ginapanugyan sa mga babaye kag mga girls ang pag-empower sang ila kaugalingon agud pakig-awayan ang pagpamintas kag indi magpabilin nga hipus lang.

Kinahanglan nga ang gobierno maghimo sang mga lihuk nga sa pag-improve sang delivery of services, magluwas pa sapahiwat sang mga trainings.

Sa mga buluthuan kag dalagko nga eskuelahan sa kolehiyo, kinahanglan ang padayon nga pagtudlo sa kabataan bahin sa tauhanon nga kinamatarung sang kababenhan agud maguba na ang cycle sang pagpamintas.

Sa sini’ng pag-isa sang tagsa, mabululigan nga mahaganhagan ang hitabo sang pagpamintas tubtub malab-ot sa labing malip-ot nga panahon ang pagpahamtang sang VAW-free community./PN
[/av_textblock]

[/av_one_full]