[av_one_full first min_height=” vertical_alignment=” space=” custom_margin=” margin=’0px’ padding=’0px’ border=” border_color=” radius=’0px’ background_color=” src=” background_position=’top left’ background_repeat=’no-repeat’ animation=”]
[av_heading heading=’LABAY MAN AKON ‘ tag=’h3′ style=’blockquote modern-quote’ size=” subheading_active=’subheading_below’ subheading_size=’15’ padding=’10’ color=” custom_font=”]
BY RUNJI ROCIO JAMOLO
[/av_heading]
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
Strict ang parents
STRICT ang parents ko. Palahog ko nga balibad sa mga hagad sang mga abyan.
Matuod, lahug lang. Pero kon kaisa, mabug-at man. Isa naman ka bonding moment kontani upod sa mga abyan apang akon pilit nga talikdan. Isa naman kontani ka adventure nga ma-experience pero kinahanglan nga desisyunan pabor sa mga ginhikanan. Bangud ang mga ginhikanan, ululikdan.
Hambal sang kababata ko, “Sang 15 ka, strict ang parents mo. Karon nga 50 ka na, strict gihapon ang parents mo?”
Korek! Over 50 na po ako. Sa edad nga indi na kinahanglan pa nga diktahan sang ginhikanan. Independent sa ginhikanan. May kaugalingon na nga kabuhi. Yara na sa prime sang pagpangabuhi.
Kadam-an sa aton sa sini nga pang-edaron makasiling nga successful na apang padayon pa nga nagalagas o nagalab-ot sang kon ano pa nga hangkat nga naga-abot sa aton. Daw kasubong bala nga wala sang katapusan ang mga lalagson.
May after-five appointments nga talabuon. May mga weekend classes nga atubangon. May mga backlog nga dapat tapuson. May mga special projects nga hikuton. May mga socials nga kadtuan, may mga katungdanan nga tumanon.
Kon kasubong sini ang nagadalagan sa pamensaron sang kabataan kag mga hamtong, diin na lang ya sapwon ang mga ginhikanan naton?
Kon amo sini ang aton edad, simple nga mathematics ang magasiling sa aton nga sila (ginhikanan naton) plus 25 or more ang edad sang sa aton.
Ang iban sa ila nagamatumato sa pagpila para makabakal sang ila mga bulong. May special line para sa mga older person sa mga botika – para sa pag-prioritize sa ila sang sa mga regular costumers. Espesyal ang ila linya kay sa counter sa unhan ang ila mga balaklon ginadiskwentuhan. Salamat sa Akta Republika nga nagahatag sang discount sa mga bulong kag balaklon nga gatas, itlog kag iban pa para lang sa ila.
Kon kaisa, indi tanan nga bulong nga baklon makit-an sa isa lang ka botika. Gani ang kailo nga tigulang kinahanglan pa nga magsaylo sa pihak nga botika agud liwat maglinya. Diin na bala ang iya apo o bata? (Kon may budget sya pangbakal para sa isa ka bulan nga kinahanglanon, isa ka bes kada bulan nya ini himuon. Kon hawut-hawut ang iya kuarta, ang iya pila mas madamo nga bes kay ti, kon san-o lang makakuarta para sa maintenance medicine nga kinahanglanon nya.) Ina kon may inugbakal siya para sa iya bulong. May iban dira nga ginalaghap gani ang matag-adlaw nga kalan-unon.
Kon adlaw nga Martes dira sa city hall kag sa capitol, may babaye nga tigulang nga nagasunod-sunod sa mga politician. (Session day ina sa mga natungdan nga sanggunian kay dira lang siya makakita kahigayunan.) Dala ang resita, nagatangla sa ila sa posible nga ayuda. Kon kaisa, bitbit pa niya ang iya apo nga kinahanglan niya sagudon bangud ginbiyaan sang iya iloy kay ang amay sa illegal drugs nagumon. (Ay, ambot, ato sa karsel nahunong).
Haisst, kon sa mga lamharon pa nga pa-selfie-selfie lang. Ginapakamaayo pa ang paglagas sa mga pokemon sang sa ang mga lolo kag lola atipanon.
He-he-he. Ang kamaturan nga ang mga tigulang wala na ginapasulabi. Indi na sila makapakig-away sa ila mga paborito nga teleserye kay indi na sila ang mga hari o reyna sang mga remote control sa TV.
Nadumduman ko naman ang pagsabdong sa akon sang isa ka kakilala sang nag-window shop ako sadto sang dako nga TV. Siling nya, para que gid nga dako ang screen sang imo tv. Amo man ina gihapon ang makita magluwas pa sa magasto sa kuryente. (May tama siya.) Pero ang wide screen nga TV monitor para sa mga old folks nga amo lang ang kalingawan sa adlaw nga tanan. Magluwas sa entertainment, ila man nga ginaisa-isa ang mga balita. Pati crawlers sa TV ginabasa pa!
Kon matunog gani ang sound sang radyo o TV, pabay-i. (Boot silingon, i-tolerate lang kon ang audience mga tigulang.) Mahina na ang ila mga palamatin-an, abi.
Ang matuod, ang hearing loss isa lang sa mga serious nga ailments sang mga tigulang. Kuridas ina sila sa mga arthritis, osteoporosis, heart disease, diabetes, respiratory diseases, pneumonia, dementia kag iban pa.
Sa ila pag-edad, indi naman maathag ang ila vision. Dala sa katigulangon ukon sa ila mga balatian. Age-related macular degeneration (AMD), katarata, diabetic eye disease, glaucoma, dry eye, low vision kag iban pa. May mga bulong man sa ila mga balatian nga kon kaisa may side effects sa ila mga mata.
Touchy. Palhi ang iban sa ila. Kon kaisa nagasinuplado o nagasinuplada. Sensitive pa. Ang mga nagakawas sa aton mga baba, sa ila may deperensya. Gani likawan ang pagpabutyag sang problema o pagpautwas sang kaakig malapit sa ila kay hinali ila mabatian, mamensar sila nga sila ang ginapabati-batian o ginapalabtikan. Gani sa masunod mo nga pagpautwas bahin sa mga balayran sa kuryente, tubi, telepono, tuition o iban pa, stop! Easy lang. (Madali magbatyag ang mga tigulang nga sila ginapas-an.)
Ang akon amay malapit na nga magnuventa (90) ka tuig. Magluwas sa mga nagalingin-lingin sa ulo kag palanakit sa kalawasan, nagakabig pa sang iya kaugalingon nga mapagsik pa. Ang akon iloy may “unstable angina.” Sakit sa tagipusoon. Apang bangud nga “unstable”, sa indi lang mapaktan nga tion nagabatyag sang sakit sa iya dughan.
Bangud love ko ang folks ko, kinahanglan ko i-embrace ang pila ka realities sa ila. Indi sa tanan nga panahon maayo ang ila pamatyagon. Kasubong sang mga bata naton sang sila gamay pa, kinahanglan man ang regular nga pagpangamusta sa ila. Magluwas sang landline, may cellphones man sila nga pagatawgan – kag kon kinahanglan, magpaiway anay ang iban para maseguro ang ila kahimtangan. Kita nga kabataan ang karon may katungdanan nga mangin “parent” sa aton mga ginhikanan.
Bangud sang ila mga sensitibo nga kahimtangan, ang iban nga kaladtuan dapat tantyado lang (indi tama ka layo o indi tuman ka dugay) o magadepende kon may masaligan nga tagbantay.
Strict ang parents ko? Ang pamat-ud ara sa inyo./PN
[/av_textblock]
[/av_one_full]
