[av_one_full first min_height=” vertical_alignment=” space=” custom_margin=” margin=’0px’ padding=’0px’ border=” border_color=” radius=’0px’ background_color=” src=” background_position=’top left’ background_repeat=’no-repeat’ animation=”]
[av_heading heading=’LABAY MAN AKON | Enrollment blues’ tag=’h3′ style=’blockquote modern-quote’ size=” subheading_active=’subheading_below’ subheading_size=’15’ padding=’10’ color=” custom_font=”]
BY RUNJI JAMOLO
[/av_heading]
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
Monday, May 29, 2017
[/av_textblock]
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
MAGABUKAS na sunod nga semana ang klase. Suno sa school calendar nga ginpagwa sang Department of Education, sa Lunes na Hunyo 5 ang pagbukas sang School Year 2017-2018.
Isa naman ka tuig nga hangkat para masakdag ang mga pagtuon sang aton kabataan. Isa ka tuig nga pakibaka.
Ginabanta 25 ka milyon ka estudyante ang magabalik sa eskuelahan, lakip na ang Grade 12 students nga amo ang first batch sang graduates sang senior high school program.
Antes magbukas ang klase, ginhanda na ang mga eskuelahan. Ginpangtinluan ang mga hulot-klasehan pati na ang ugsaran sini agud maseguro nga safe ang mga bumulutho kag ang leksyon gilayon ang atipanon sa paghiwat una nga adlaw sang klase.
Hangkat man ugaling sa mga ginhikanan, teaching community kag mga estudyante ang pagtuon sang transport strike sa una nga duha ka adlaw sang school year. Apang bisan sang pamahug sa pagtublag sang klase, madayon gihapon ang school opening sa Hunyo 5 suno sa DepEd.
***
Hangkat para sa school administrators sa pangpubliko nga eskuelahan ang pagdumala sang tuman ka damo nga enrollees. May mga public schools sa Iloilo City, por ehemplo, nga ang enrollees yara sa 2,500 tubtub 3,000.
Ano abi ang himuon sang school principal nga indi sarang magpangindi sa mga nagadagsa nga transferees kay sa public school man lang ang padulungan sang kabataan kon ang mga ginhikanan o guardians haluson na makasarang sa pagsakdag sang private school education.
Natural nga ipatuman sang school administration ang morning and afternoon shifts.
Kasubong na lang abi sang isa ka dako nga public high school nga may morning kag afternoon classes.
Ang morning classes para sa Grade 7 kag Grade 8 magasugod las 6 sa aga tubtub las dose sa udto. Ang afternoon shift para sa Grade 9 kag Grade 10 students hiwaton la una sa hapon tubtub las 7 sa gab-i.
Karon nga school year magasaksi kita sa una nga batch nga maga-graduate sa Senior High School. Karon nga tuig ang ikaduha na ka tuig nga pagpatuman sang Senior Hi. (Sila ang mga Grade 12 students nga napaidalum sa K-12 program sang DepEd.)
***
Indi lahug-lahog ang pagsakdag sang pagtuon sang isa ka estudyante sa private school. Ang isa ka tuig nga tuition yara sa 30 mil pesos tubtub sa 50 mil pesos (P30,000 – P50,000). Rough estimate lang ini kay ang kamahalon sang edukasyon depende sa eskuelahan. Of course, may ayuda man nga otcho mil kinientos pesos gikan sa gobierno (Government Assistance to Students and Teachers in Private Education o GASTPE ) kon kalipikado ang private school.
May yara dira nga nagapabugal nga ang ila eskuelahan nakalab-ot sa labing mataas nga level sang accreditation gani mataas ang ila sukot sa matrikula kag miscellaneous fees.
Wala pa labot sina ang mas o menos lima ka libo ka pesos nga textbooks o workbooks nga indi naman sarang mahulam lang. (Indi sarang mahulam ang workbook sang iban kay natural nasulatan na sang sabat. Kon sa bagay, para que nga manghulam ka kay ginsarang mo gani ang mataas nga matrikula. It goes without saying nga sarangan mo man baklon ang mga libro nila.)
***
Uniporme, bag, notebooks kag papel…indi lang ang mga ini ang dapat nga kompletuhon. Lapis, ballpens, writing accessories, ID case (kag iban pa)…hayyyy, wala sang katapusan nga pabakal. Pati pa ang shoes and socks, dapat nga islan pati na ang backpack. Hayyyy, kon makadikta ang iban para ma-perfect ang japorms sa eskuela pamatyag mo kon unlimited man ang source sang kuarta sang mga ginhikanan nila.
Maayo man ato’ng panahon sang nagligad nga henerasyon, makontento ka na sa “Golden Gate” nga spiral notebook ukon sa kuaderno nga naka-bind nga may picture ni Nora o ni Vilma.
Nadumduman ko pa sadto ang recycling lessons namon sa classroom nga ginpadala kami sang amon titser sang daan nga cuaderno nga wala ginpangsulatan. Gintudluan kami mag-bind sadto para gamiton nga masunod nga kuaderno. (Ang iban ko nga classmate wala sang may nahagilap nga daan nga kuaderno . Ti, kundi nagbakal sang bag-o. Paghiman-i man sang titser kon daan o bag-o basta may magamit sa pag-bind nga amo ang assignment sa klase sang adlaw nga ato. He-he-he.)
***
Ang pagsakdag sang security guard indi issue sa private school. Dala na nila sini dapat ang pag-employ o hire sang security personnel.
Apang ang pag-hire sang serbisyo sang security guard nangin masandukot nga isyu sa Parents-Teachers Association sa public schools.
May mga estudyante nga wala pa nakabayad sang ila back accounts sa PTA bahin sa nonpayment sang contribution sa pagkuha sang services sang security guards.
Wala sa budget sang eskuelahan ang pagkuha sang serbisyo sang mga guardya. Apang bangud kinahanglanon ang ila serbisyo, ginsabat na sang PTA officers ini.
Sa bilog nga tuig, kon trese mil pesos (P13,000) ang bulanan nga sueldo dala na ang SSS kag PhilHealth, mas o menos siento treinta mil pesos (P130,000) ang tukson para sa kada guardya; P260,000 kon duha.
Kon indi magkubos sa duha ka libo (2,000) ang estudyante, mabug-at gid bala ang siento treinta pesos (P130) sa kada isa ka estuyante?
Kon kaseguruhan sang estudyante mo sa eskuelahan ang pagahambalan, mabug-at gid bala ang siento treinta sa isa ka tuig?
Basi kon nakulangan lang sa pagpaathag ang PTA kon ngaa hasta subong amo gihapon ang ginapuisan.
***
Ahay kalulooy man sanday Ma’am kag Sir sa pagkuha sang clearance. Tagsa ka school year, gina-audit man sila sang ila performance.
Ipaathag mo kon ngaa na-fail ang imo estudyante. Kon indi na bala magbalik sa klasehan kay nabuyo na sa computer games, palalaligban pa gale nila?
Indi na sila makaarapal sang ila mga lesson plans kag work programs, pangitaon pa nila ang mga estudyante nga nagtalang sang alagyan?
May pila man ka titser ang indi ma-clear bangud indi ma-account ang mga libro nga ginpahulam sa ila mga estudyante.
Ina ang rason kon ngaa ginapangayuan sang clearance ang mga bumulutho antes ihatag ang ila cards. Indi na nila mauli ang libro nga ginpahulam sa ila.
Nadula na, siling nila. Indi lamang basta nadula ang ila dapat isabat. Dapat suportado sang police blotter ang ila rason. Ginkawatan sila. Nasunugan. Nawigit sa salakyan. Pero indi sarang mabaton ang rason nga nalimtan kon diin ginbutang bangud negligence ina sa parte sang estudyante.
Kailo nga manunudlo nga ginapus-angan sang ginhikanan nga indi maglagda sang clearance. Paano nila ma-account ang 22 ka libro nga wala na mabalik sang estudyante? Government property ina nga kinahanglan ma-account. Wala man sang sarang mabaklan sina (libro nga nadula) bangud ina government property, not for sale.
Hay, naku, kon si Onyok pa. Enrollment na naman. Ari naman kita sa kinaandan nga ginapuisan. (runjirjamolo@gmail.com/PN)
[/av_textblock]
[/av_one_full]
