[av_one_full first min_height=” vertical_alignment=” space=” custom_margin=” margin=’0px’ padding=’0px’ border=” border_color=” radius=’0px’ background_color=” src=” background_position=’top left’ background_repeat=’no-repeat’ animation=”]
[av_heading heading=’High ako! ‘ tag=’h3′ style=’blockquote modern-quote’ size=” subheading_active=’subheading_below’ subheading_size=’15’ padding=’10’ color=” custom_font=”]
BY RUNJI JAMOLO
[/av_heading]
[av_textblock size=” font_color=’custom’ color=”]
Monday, March 13, 2017
[/av_textblock]
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
HIGH AKO! Pero indi nga daw sa nagalupad gid ah. High lang sa kalipay. Indi bangud sang “illegal drugs” kundi bangud sang kadalag-an nga naangkon sini nga column “Labay Man Akon” sang sini nga pahayagan Panay News.
Ginkilala sang Iloilo Doctors’ College (IDC) Psychology Society sa ikatatlo nga Sikolohiyang Ilonggo Students’ Award (SISA) ang mga grupo kag individual nga nagpalab-ot sang significant nga contribution sa pagpatin-ad kag pag-amlig sang psychological health sang mga pumuluyo. Lakip sa mga ginpadunggan amo ang “inspiring works in high standards of excellence and professionalism in areas of psychological service, research, psychology education, mass communication kag advocacy.” Ini ang culminating activity sang IDC Psychology Society antes magtakup ang school year 2016-2017 nga ginapamunuan ni Richell C. Seda sa paggabay sang ila manunudlo Dr. Noel M. Basan, RPm, nagapamuno sang IDC Psychology program.
Matuod nga importante nga aspect sang tawo ang iya psyche (pronounced as “sai-ki”). Ang pensamiento sang tawo – ang iya mind, spirit o soul – liwan pa gid sa lawas nga kinahanglan man i-nurture. Ang iya deepest thoughts, balatyagon o beliefs. Ang kon ano ang naga-motivate sa tawo, consciously and unconsciously nga amo ang sa likod sang tagsa ka reaction sang tawo sa iya social kag physical environment.
Sa Greek Mythology class namon sang sa kolehiyo pa ako, natun-an namon nga si “Psyche” ang goddess of the soul sa diin naghalin ang tinaga nga psychology. Si Psyche ang ehemplo sang search sang babaye “for authentic personal growth.” Pagpahanumdum sa aton nga ang integration sang mga experience sang individual – masubo man o makalilisang (confusing) magalab-ot sa pag-mature kag transformation nga ginasimbolo sang alibangbang – gikan sa iya mapiot kag madulom nga kahimtangan sa sulod sang cocoon.
Indi ko mahangpan ngaa nagsiling ang iban nga daw wala gawa sang estorya sa media bahin sini. Mental health – kasubong sang nagalupok nga drug addiction kag efforts para sa rehabilitation sang individual padulong sa normal nga kabuhi mga ehemplo lamang. Ang violence against women and children kabahin man sini. Nakaisip kita kon ano bala ang mentalidad sang tawo nga nakahimo/nagahimo sang pagpamintas sa isa ka tawo (o sa sapat man).
Suicide, isa man. Ang psychological incapacity nga masami rason sang annulment sang kasal. Ang mental illness nga madugay na naton ginapakig-away.
Madamo ang mga balita nga nahimo bahin sa kampanya sang kapulisan sa “tok-hang.” Karon may “reload” pa nga himuon sa pagkilala sang importancia sa pagpadayon sang kampanya.
Ang kampanya kontra illegal drugs isa lang sa importante nga kampanya sang administrasyon nga dapat bululigan sang banwa – wala sang lamod nga kolor. Kasadya kon kaisa sang pamensaron sang iban sa aton kay kon magsakdag ka sa kampanya kontra druga, hambalon nga nagapasipsip ka o nagapalapad sang papel. Kon indi ka naman mag-join, hambalon naman nga, ti, kontra! Hay, ano gid bala?
Pamatuod lamang ini nga mabudlay tungkaron o templahon ang “mind” sang katilingban. Kon indi kita malig-on sa aton kaugalingon nga pagkatawo (individuality) madali kita madala sa huyop sang hangin. Madali nga magtalang. Ini ayhan ang sa pamensaron sang iban nga lamharon nga kinahanglan ma-belong sa grupo. Indi ini mahangpan sang kadam-an (labi na sang mga ginhikanan) kon ngaa ginasakdag ang pagtuon sang isa ka estudyante, gustuhon pa niya magpakagab-i (o magpakaaga na) sa higad dalan. Ginapasulabi pa ang (seguro) motto nga “walang iwanan.”
Ang iban sa aton, ang motivation sa kabuhi amo ang kadalag-an. Manggad, kuarta, gahum, poder, influence, status, reputasyon kag, huo, pati man ang relasyon. Nagahimo kita sang desisyon sandig sini nga mga motivation.
Wala man kontani sang malain sa mga nasambit nga motivations. Masulhay lang sang pangabuhi kon may yara man kita sina, indi bala? Nasobrahan lang ugaling ang iya sang iban sa aton.
Puede gid kita mangin “high” sa paghigugma. Apang indi buot silingon nga magpakabuang gid kag maghimo sang mga sayup nga desisyon kapin pa kon kita mga menor de edad pa lang. Please lang, konting control man.
Sarang man naton makuha ang pagka-high sa pagserbisyo sa mga tawo nga nagakinahanglan sang bulig. Sarang gid naton makaangkon ang satisfaction paagi sa pagbulig batak sa mga katapo sang sector nga yara nabilin sa tabtaban.
Maangkon naton ang “high feeling” sa paglab-ot sang aton mga ginahandum. Kadalag-an sa pagtuon kon kita estudyante. High nga balatyagon bunga sang aton mga pagpaninguha. “High” bangud sa satisfaction nga nahimo naton sang maayo ang aton mga trabaho. Bonus na ang hatag nga recognition.
Gani sa masunod naton nga masugata ang aton abyan o himata sa dalan, kamustahon naton siya/sila sang hugot. Indi ang pag-igo sa physical self nya. Nagpamugno pa kita nga hambalon ta man lang sang makasalaklaw nga mga tinaga kasubong sang, “Oy, nagtambok ka!” o “nagniwang ka.” (Konting urbanidad, please.) Hala, ka!! Basi guapong-guapo o guapang-guapa sya sa sarili, ginsupalpal mo pa. Labing lala kon basi may “pinagdaanan” sya, gindugangan ta pa ang kabug-aton sang ginalukdo nya.
Careful. Indi pagkalimtan ang linya sang ambahanon ni John Legend “what’s going on in that beautiful mind?” Sa masunod naton nga pagsumalangay himulatan naton nga matib-ong ang high spirit sang isa kag isa./PN
[/av_textblock]
[/av_one_full]
