[av_one_full first min_height=” vertical_alignment=” space=” custom_margin=” margin=’0px’ padding=’0px’ border=” border_color=” radius=’0px’ background_color=” src=” background_position=’top left’ background_repeat=’no-repeat’ animation=”]
[av_heading heading=’ LABAY MAN AKON | Kahilwayan’ tag=’h3′ style=’blockquote modern-quote’ size=” subheading_active=’subheading_below’ subheading_size=’15’ padding=’10’ color=” custom_font=”]
BY RUNJI JAMOLO
[/av_heading]
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
Monday, June 12, 2017
[/av_textblock]
[av_textblock size=” font_color=” color=”]
“LONG weekend daw po. Walang klase sa Lunes,” hambal sang amon estudyante sa balay.
“Ngaa wala klase sa Lunes?” Pamangkot sang lola sa iya apo.
Nagdalagan ang apo sa kalendaryo. Gintan-aw ngaa pula ang duag sang Hunyo 12.
Gilayon nagbalik sa iya lola kag alisto nga ginsabat ang pamangkot sa iya lola, “Independence Day, po.”
“Ano buot silingon sang independence day?” (Hay, abi sang onse anyos nga estudyante period na kay nasabat naman. May dugang pa gale.
Nagtulukay lang sang malawig ang maglola. Nagahulat ang lola sang dugang nga paathag. Eh, wala. (Hulat-hulat nya ang sabat, wala gihapon.) Natak-an seguro mag-explain ang lola. “Pamangkot dira sa ila.”
Ang mga bugoy sa gwa sang balay ang pinamangkutan.
“Ano po ang Independence Day?”
Ang mga sunoy sa gwa balay nga wala nakahisayud nga “matter of life and death” ang sabat sang bata sa iya lola, pasunlog pa nga nagsiling nga “kon bulagan ka na sang girlfriend mo, independence day ina.” (Wala na sang monthsary. Independence day na ang i-celebrate mo). Seryoso, bala.
Imbes maathagan ang bata, nadugangan libog ang ulo nya kon ano ka importante ang Independence Day sa aton nga mga Filipino nga ginasaulog naton karon sa iya ika-119 ka tuig.
Paano naton ipahangop sa karon nga henerasyon ang importancia sang kahilwayan nga aton nakuha gikan sa mga Katsila sadtong Hunyo 12, 1898 matapos sang 333 ka tuig nga pagsakop sang Pilipinas?
Matapos sang pag-declare ni Heneral Emilio Aguinaldo sa Kawit, Cavite sang kahilwayan kontra sa mga Katsila paagi sa pagwagayway sang hayahay sang Pilipinas, nasundan naman yadto sang paghimud-os sang mga Filipino nga maangkon ang kahilwayan kontra naman sa mga Amerikano.
Ang ulihi nga foreign forces nga nagsakop sang Pilipinas amo ang iya sang mga Hapon sa mga tinuig sang 1941-1945. Suno sa maragtas, ang Japanese occupation sa Pilipinas nahimo napulo (10) ka oras kasunod sang pag-atake sa Pearl Harbor sadtong Deciembre 8, 1941.
Kadam-an sa mga lolo nga nagpakig-away kontra sa puersang Hapones napatay na. Ang mga nabilin nga buhi ginatulod na lang karon sa wheelchair kon indi man nagapaarumatay sa hiligdaan.
Pila pa sa ila ang nakaestorya sa akon sang ila mga hinimuan sa pagpakig-away para sa kahilwayan.
Katungdanan sang tagsa ka pamilya o komunidad ang pagpa-intiende sa mga bata sang maragtas agud malig-on ang ila mga buot sa pagpakig-away para sa kahilwayan. Indi nga itugyan lamang naton sa eskuelahan.
Ang maragtas sang pungsod kinahanglan nga isaysay o i-estorya sa mga bata kag indi nga makontento lamang sa pagsaulo sang mga petcha kag numero. Ang karon nga henerasyon sang mga bata nga nakahuyugan ang “inaway” o guerra paagi sa mga online war games dapat mapaathagan sang kapintas dala sang guerra…nga sa tagsa ka soldado nga mapatay sa inaway para sa Pilipinas may nabiyaan nga pamilya nga ang tagsa ka pamilya nga maduluan sang amay o bread winner nagakahulugan sang loss sang kapamilya kag mawad-an sang source of income.
Ang ila pagkabaganihan indi pa naton karon lubos nga nahatagan sang kabilinggan apang dalayawon ang tropa sang gobierno nga nagapakig-away para sa kahilwayan sang Marawi City gikan sa kamot sang ISIS-inspired Maute group.
Sa kada adlaw nga ginapakig-away ang kahilawayan sang Marawi City, nagakahangawa kita sang kabuhi nga madula. Apang kinahanglan nga ipakigbato ang aton claim sa Marawi kontra sa mga teroristang Maute group.
Indi na seguro anay kita magbinangigay. Kinahanglan naton nga magpanghanda kontra sa mga teroristang maluyag magsakop sang Pilipinas paagi sa amat-amat nga pag-penetrate sa aton pungsod. Itugyan naton sa tropang gobierno ang pag-away sa kontra kag suportahon ang puersa. Pangadian naton ang ila safety. Kon may mga indi kilala nga personality nga magsulod sa aton lugar/barangay, gilayon nga ipahibalo sa mga opisyal o otoridad. Ipaiway anay naton ang paghatag sang aton mga opinion labi na ang pagpalapnag sang sayup nga mga kasayuran sa social media ukon diin pa.
Sa sini nga simple nga mga hilikuton naton sarang matib-ong ang kahilwayan. Aton dapiton ang kabataan kag ipaathag sa ila ang importancia sang independiencia.
Gani sa masunod naton nga mabatian ang mga tinaga nga “Aming ligaya na ’pag may mang-aapi / Ang mamatay nang dahil sa ’yo” aton hatagan bili ang mga tawo nga nagtaya sang ila kabuhi para sa isa ka hilway nga Pilipinas. (runjirjamolo@gmail.com/PN)
[/av_textblock]
[/av_one_full]
