NAGSUGOD na ang tingulan kag masami naman ang pagdanaw sang mga dalan, ilabi na ang ginareklamo nga mga pagbaha sa pila ka bahin sang syudad.
Makita ang nagangito-ngito nga punsok sang tubig, may yara sang nagapondo, may yara sang nagaynay ang ilig kag nagatuga sang huol sa mga nagalabay sa dalan. Ang kadamuan wala sang iban nga opsyon kundi mag-ubog sa tubig-baha kag gina-agwanta ang kahigko sang ginalusong nga tubig.
Ang tanan nga duga sang kanal ang nag-upod sa ilig sang tubig, nagsimbog sa iban pa nga mahigko nga tubig, nagdanaw sa karsada bangud nga wala sang agwasa, bangud barado sang basura ang mga drainage kag ang tanan nga tinago sa sulod sang drainage ang nagalutaw, liwat nga nagapakita sa mga tawo nga amo ang kabangdanan sang ila pagtumpok sa kanal.
Matuod nga madamo sang nagarekamo sa masami nga pagluntad sang pagbaha apang dapat balikdon sang nagareklamo kon ano ang iya nahimo agud nga indi magbaha. Dapat usisaon sa kaugalingon kon husto bala ang ginahimo nga pagbahoy sang basura kag kon nagabulig sa paglimpyo sa palibot.
Napamatud-an na ang kadamak sang tawo amo ang magahalit sa iya kag sa karon kapin na sa 232 ang kaso sang leptospirosis nga tuga sang higko kag ihi sang ilaga nga nagasinadya kag madasig nga magmuad kon may mga basura nga mahukmungan kag makwaan sang pagkaon.
Ginbuyagyag sang Department of Health nga may 27 na ka mga tawo nga nagkalamatay sa bug-os nga rehiyon umpisa Enero 1 tubtub Hunyo 16 sa sini nga tuig.
Masobra sa 100 porsyento ang ginsaka sang kaso ipaanggid sa 87 ka mga kaso nga nabalhag sa kaangay nga period sang tinalikdan nga tuig.
Masami nga nagapahanumdom ang DOH nga indi maglusong sa tubig-baha ilabi na kon may yara sang pilas ukon bukas ang panit nga mahimo sudlan sang leptospira spirochetes bacteria nga nagalapta paagi sa ihi sang infected nga sapat ilabi na sang ilaga kag ang bacterial infection nga leptospirosis ang may sintoma nga mataas nga hilanat, pagpalanakit sang kaunuran, pagpalamula sang mata, ginatugnawan, masakit ang ulo, nagasuka, ginalupot kag nagadilag ang panit.
Nagapanugyan ang DOH sa publiko nga gilayon nga magpakonsulta sa doktor kon ila nabatyagan ang mga natumod nga mga sintoma.
Sa bisan ano man nga balatian nga aton ginakakugmatan, dengue man ukon leptosirosis, kag iban pa nga makatuga sang huol sa aton ikaayong-lawas, masami nga ginapanugyan nga ipabilin ang kalimpyo sang aton palibot.
Dapat kita mismo ang maghatag sang pabor sa aton kaugalingon nga indi kita maiguan sang anuman nga balatian, indi na kita maghatag sang higayon nga kita mangin biktima sang makalalaton, makamamatay kag peligroso nga mga balatian.
Ang aton pagsinarayo sa matag-adlaw nga tanan ang makabulig sa aton nga indi kita mangin biktima sang balatian. Ang aton matinlo nga pagginawi amo ang magataming sa aton batok sa makamamatay nga mga balatian.
Kita mismo ang lyabe agud nga mapahilayo kita sa peligro nga dala sang mga sapat.
Aton lamang tandaan nga makamamatay ang kadamak./PN
