MADAMO sang nagakatingala nga mga himata sang mga pasyente nga wala sang contact ukon exposure sa mga COVID-19 positive apang sang nakadangat na sa ospital agud magpabulong didto na kag natukiban, suno sa ospital, nga positibo ang pasyente sa coronavirus disease 2019.
Maathag nga kon imo padalman sa pagpaminsar kag gamitan sang lohikal nga pagtalupangod ang ini nga sitwasyon, ang hilway sa COVID-19 nga pasyente ang nagakalatnan mismo sa ospital kon sa diin siya nagapabulong sang tuhay niya nga balatian.
Mas peligroso ang ospital. Diri ayhan ang sentro sang paglaton?
Makaluluoy ang mga pasyente nga wala sang namo-namo nga tuman ang paglikaw nga malatnan apang mismo sa balay-bululngan pa siya mahalitan.
Ang tanan nga yara sa sektor sang ikaayong-lawas, ilabi na ang mga ospital kag magkatuhay nga grupo sang mga espesyalista, ang nagsugod na sa pagpangita sang paagi kon paano makaganar sa sini nga krisis.
Halos na lang tanan nga pasyente ang gina-require nga dapat nakapaidalom sa RT-PCR test antes i-admit sa ospital. Kaangay ini sa mga manugbata nga iloy, kinahanglan nga negatibo sa COVID-19 antes nila nga tatapon.
Nalipat sila nga mismo ang ila ospital puno sang virus sang COVID-19.
Ang tawo nagalikaw nga malatnan ukon magpositibo sa COVID-19 bangud kahibalo ang tanan kon ano kamahal ang sukot sang mga ospital. Halos tanan nga balayran ginakarga nila sa billing, kaangay sang personal protective equipment ukon PPE nga ila ginagamit. Sa tagsa nila ka pagtamwa sa pasyente agud hibaluon ang iya kahimtangan, dayon bayad sang pasyente sa iya gingamit nga PPE.
Makaluluoy ang mga pasyente nga wala sang ikasarang sa mga balayran sa ospital.
Posible man ayhan nga ini ang rason kon ngaa ang iban nga tawo nagahipos, nagalikom kag nagalikaw nga matukiban nga positibo sa COVID-19 bangud sa makamamatay nga sukot sang ospital kon ma-admit na sila.
Sadtong Agosto 31, 2020 nga datus sang Department of Health, may yara na sang 3,558 ka mga indibidwal ang nagkalamatay sa kabug-usan nga kaso nga 220,819 nga may 59,699 ka aktibo nga mga kaso.
Sa bahin sang Western Visayas, base sa bulletin #158 sang DOH-6 nga napetsahan Setyembre 1, 2020, 78 na ang napatay sa 4,842 ka kaso nga may 2,365 ka aktibo nga kaso.
Bisan pa nga nagadamo ang kaso, apang maathag nga gamay lang nga porsyento sa ila ang nagakapatay kag masami may mga unay nga balatian.
Nakapokus lamang kita sa iskutinyo sang kadamuon sang kaso kag wala kita nagaligwat sa pagpresentar sang mga positibo nga bagay, kaangay sa pagbandera kon pila na ang nakarekober.
Mas ginahampangan naton ang pinsar kag balatyagon sang tawo paagi sa pagpatudok sa ila sang negatibo nga paglantaw sa sini nga sitwasyon.
Indi mapaathag kag wala sang datus nga nagagwa tuhoy sa akon ano gid ang kawsa sang ginkamapatay sang mga nalista nga napatay sa COVID-19.
Dapat mapahangop naton nga ang COVID-19 indi lubos nga makamamatay kundi makalalaton gid lamang.
Lantawa bala ang Centers for Disease Control and Prevention sang Amerika, sila mismo ang nagsiling nga sa ila mga kaso sang covid-19, ang 94 percent sa mga napatay may iban pa nga balatian nga ginkabangdan. Sa 6 percent sang mga napatay, gintumod lamang nga kawsa sang ila kamatayon ang COVID-19.
Sa kabug-usan nga napatay nga 161,392 nga nasakpan sang report sang CDC, 42 percent ukon 68,004 nga napatay man nga may flu ukon pneumonia samtang 34 percent ukon 54,803 ang may yara sang respiratory failure.
Kapin sa 16 percent ukon 25,936 sa mga napatay ang may diabetes kag 36 percent ukon 58,687 ang may yara sang magkatuhay nga heart-related conditions lakip ang cardiac arrest, ischemic heart disease, cardiac arrhythmia kag heart disease.
Kuntani may kaangay man nga paathag ang DOH agud nga mahibaluan sang tanan nga dapat ligwaton ang sahi sang pagsinarayo kag himuon ang pagpangabuhi nga hilway sa balatian.
Kag dapat nga may maathag nga regulasyon ang DOH tuhoy sa mga ginasukot sang mga ospital. Halos tanan nga balayran ikarga sang ospital sa pasyente ilabi na kon katapo ini sang PhilHealth kag bangud may package rate kag pasalig ang PhilHealth nga bayaran niya ang hospital bill sang pasyente.
Nagapamentaha diri ang ospital, ginakarga sang ospital ang tanan nga mahimo niya ikarga agud maubos ang coverage nga para sa pasyente.
Sin-ayhan ang makabatas magbayad sang kapin sa 10 mil pesos kada adlaw kon ma-confine ka sa pribado nga ospital? Sin-o ayhan ang makasarang magbayad sang 700 mil pesos ukon sobra pa antes ma-discharge ang pasyente gikan sa ospital?
Pagkatapos sang sini nga pandemya, mas damo na ang manggaranon nga doktor kag investor sa mga ospital. Mabatas man nila nga makaangkon sang bayad gikan sa mga pasyente nga nagahuray-ad.
Kuntani may yara sang magaatipan sa sini nga kabalaka gikan sa DOH agud matapna na ang makamamatay nga negosyo sang mga ospital. (bertladera@gmail.com/PN)
