GINAPANAN-aw sang mga eksperto nga mangin isa ka common cold virus ang SARS-Cov-2 kag mapanas sa palaabuton.
Base sa bag-o nga model nga gin-develop sang Emory and Penn State scientists, ang SARS-CoV-2 mahimo malakip sa linyada sang mild cold-causing coronaviruses nga naga-circulate sa mga tawo.
Ginbalhag ang modelo sadtong Enero 12 sa Science paper, gingikas sa mga pagtuon sa apat ka common cold coronaviruses kag SARS-CoV-1. Para sa sini nga mga virus, ang tinaga nga “herd immunity” ang indi kumpleto kag posible nga makapatalang suno kay Jennie Lavine, PhD, ang una nga author sang Science paper.
Ang apat ka common cold-causing coronaviruses ang nagasirkular sa mga tawo sa malawig na nga panahon kag halos tanan ang nalatnan na sa lamharon nga edad – mas lamharon kaysa sa tipdas antes nangin available ang bakuna. Ang natural infection samtang bata pa ang nagahatag sang immunity nga nagaamlig sa tawo sa ulihi nga bahin sang iya kabuhi batuk sa malala nga balatian, apang wala ini nagapugong sa periodic reinfection, suno kay Lavine.
Ginsiling sini nga ang reinfection posible matabu sa sulod sang isa ka tuig, kag bisan pa nga magtuhaw, ang sintoma mild lamang kag ang virus ang nagakadula sa lawas sang mas madali.
Gindugang sini nga may mga pagtuon sa karon nga nagatuhaw nga nagahatag sang kongkreto nga datus kon ano kalawig ang antibodies kag ang immune cells makaaway batok sa SARS-CoV-2 matapos ag infection. Apang, ang mga manugpanalawsaw luyag pa hibaluon kon paano ang mga yadtong components mangin tagdampig batok sa balatian ukon paglaton.
Ang prediksyon sang sini nga model nga ang infection fatality ratio sang SARS-CoV-2 mahimo mahulog nga mas manubo sa seasonal influenza (0.1 percent), kon malab-ot na sini ang endemic steady-state.
Ginsiling man nanday Ottar Bjornstad, Distinguished Professor of Entomology and Biology kag J. Lloyd & Dorothy Foehr Huck Chair of Epidemiology, Penn State nga yara kita sa ‘uncharted territory’ apang ang key take-home message gikan sa pagtuon amo nga ang immunological indicators nagasiling nga ang fatality rates kag critical need para sa broad-scale vaccination ang magatahaw,
Ginalantaw nga ang safe kag effective nga bakuna batok sa COVID-19 ang mahimo makasalbar sa ginatos ka libo ka mga kabuhi sa una nga tuig ukon duha ka tuig sang pagbakuna, apang ang padayon nga mass vaccination ang mangin less critical sa tion nga ang SARS-CoV-2 mangin endemic.
Base sa available data tuhoy sa SARS-CoV-2 infection sa mga lapsag kag kabataan nagasiling nga ang severity tuman ka mild kag ang mortality tuman ka nubo. May exceptions sa individual level, may pila nga naka-eksperyensya sang malaka nga komplikasyon kaangay sang MIS-C ukon multisystem inflammatory syndrome in children. Tuhay naman kon ang SARS-CoV-2 infection sa kabataan ang mangin mas malala – kaangay sang MERS-CoV (Middle East respiratory syndrome-related coronavirus) – kinahanglanon gid ang routine vaccination programs.
May mga eksperto man nga nagasiling nga mangin wala sang pulos ang bakuna bangud naga-mutate ang virus. Kaangay sa iban nga balatian sang tawo nga tuga sang iban nga sahi sang virus nga tubtub sa karon wala pa sang bakuna.
Ginsiling man naton sa mga sinulatan naton diri sang una nga may unay na nga iban nga strain sang coronavirus ang aton lawas. Sadto ginkabalak-an kag natublag ang tanan. Sang ulihi, nagpangabuhi na upod sa aton kag nagalaton na bisan kay sin-o, nga wala naton mahibaluan, apang wala na sang may ginatuga nga huol sa aton lawas. Nangin komportable na ang aton immune sytem sa ila presensya. Nangin abyan na sila sang aton antibodies. Nag-adoptar na sila sa pagkabuhi sa sulod sang aton lawas.
Matuod nga may nagakapatay apang indi pa gid lubos nga matuld-id kon ang ginkapatay tuga sang covid-19 bangud may yara sang mga tawo nga may unay nga balatian. Dapat tukibon kon ano ang nagpahina sang ila immune system, ang virus bala ukon ang stress, ukon depression, ukon mental fatigue tuga sang kahangawa sa virus. May nagakapatay bangud sa kabalaka, natublag ang ila paminsaron kag balatyagon nga nagpahuyang sa ila lawas rason nga mas nagkapyot ang virus kag nagpalala sa ila sitwasyon.
Kaangay sini ang ginalantaw sang iban nga eksperto nga magaabot ang panahon nga batunon sang aton lawas ang virus kag sila ang indi na magtuga sang pagkatublag sa aton, ilabi na nga ang ila tuyo amo ang mabuhi kag magmuad gamit ang aton lawas bilang “host.”
Indi naton sila mapapas, indi sila madula. Magapabilin ang virus sa aton palibot kag sa aton lawas.
Tion ang aton ginahulat nga magtahaw ang ila dalit kag mabaton sang lawas naton ang ila presensya kag pag-igsister. (bertladera@gmail.com/PN)
