NAANDAN na nga maghiwat sang Oplan Baklas ang Commission on Elections sa panahon sang eleksyon. Mismo ang Comelec nagahimo sang regulasyon kag sila man mismo ang nagapasiguro nga matuman ini.
Nagsugod na pangbaklas sang campaign posters ang Comelec nga napaslawan nga magsunod sa mga patakaran sa idalom sang Comelec Resolution 10730 kag Fair Elections Act paagi sa “Oplan Baklas”.
Ginakakas sa iya ginasab-itan ang mga materyales nga napagkit sa wala ginatugutan nga lugar kaangay sang mga puno sang kahoy, mga latayan, mga poste, mga plaza, mga parke, palibot sang mga buluthuan, mga waiting sheds kag iban pa nga lugar nga wala sang angay nga pahanugot.
Wala nasaad sa resolusyon nga ginadumilian ang plastic, apang ang Section 6 wala naglista sini bilang ginapahanugutan nga materyal mga election posters. Ang tela, papel kag cardboard lamang ang ginakilala bilang lawful election propaganda para sa posters.
Nasaad man ang kasangkaron nga ginapahanugutan kag kon ano ka lawig ini nga ipasundayag sa mga sinapol ukon mga rally.
May mga penalidad nga ipatuman batok sa mga magalapas apang makita man sang tanan nga madamo sa gihapon ang nagalapas.
Sa akon paglantaw, dapat may regulasyon ang Comelec nga ipatuman sa mga naga-obra sang tarp agud masiguro ang pagsunod sa mga pagsulundan.
Kaangay sa local government unit, ang tanan nga tarp nga ginatapik may regulasyon sa kasangkaron kag kalawigon ang pagpagkit sini. Ang tanan nga tarp dapat may pirma sang nag-isyu sang permit kag dapat ang nagtakod amo man ang magapunpon ini pagkatapos sang panahon nga gintugutan ini nga ipagkit.
Mas mayo nga makigsugilanon ang Comelec sa mga naga-imprinta sang tarp kag mismo mga kandidato kon ano kadamo nga tarp ang ila kinahanglan kag pila lang dapat suno sa ginapahanugutan nga election expenses.
Diri mapasiguro naton nga wala sang pataka nga pagpanapik, wala sang padamo-damo kag agud wala sang may matapik nga mga tarp sa mga lugar nga wala ginatugutan.
Pareho sa regulasyon nga ginapatuman sa radyo kag telebisyon, may limitasyon sa panahon, kag may kontrata agud nga matakus ang gasto sang kandidato.
May regulasyon man sa social media sang mga kandidato nga dapat ini iparehistro agud nga mahibaluan ang dalagan sang ila kampanya.
Panahon na nga magdihon sang regulasyon para sa tarp nga ginapa-imprinta sang mga kandidato agud nga masiguro nga matuman ang patakaran. Tion na nga tipunon ang mga kandidato kag mga tag-iya ukon negosyante sang tarp kag iplastar ang patakaran tuhoy diri.
Dapat may accreditation man kon tugutan sila nga mag-imprinta agud matumod kon pila ka bilog kag kon ano kadamo ang mga nagapang-imprinta sang tarp. Sa sini nga paagi, mas mahapos ang pagpatuman sang regulasyon kag agud nga matumod ang kadamuon sang manug-imprinta kag sang ila mga gina-imprinta nga tarp.
Kon may pat-in ang tarp kon sin-o nag-imprinta matumod kag masukot kon may paglapas nga nahimo ang nag-imprinta ukon ang iya kliyente nga kandidato.
Dapat may mga pamaagi na ang Comelec agud malikawan ang pagpataka sang mga kandidato nga magpanapik sang ila tarp ukon campaign materials kag agud mapunggan ang pinagusto nga pagpa-imprinta sini nga ginatunaan sang pinagusto man nga pagpanapik bisan sa mga lugar nga wala ginapahanugutan.
Kon madamo sila sang tarp, bisan sa diin na lang ginatapik tungod nga kanugon kon indi matapik kag agud nga makita sang mga nagalabay nga mga pumuluyo.
Kon wala sang regulasyon sa kadamuon sang tarp, magapadayon ang patarasak nga pagpanapik sa bisan diin lang nga lugar kag sa mga wala ginapahanugutan sang Comelec.
Kon may ipatuman nga regulasyon, mahimo nga mabuhin-buhinan ang mga salawayon kag indi mangin manughimos sang mga ramo sang mga kandidato ang Comelec.
Isa lang ang solusyon kag ini amo ang pagpatuman sang regulasyon bilang solusyon sa sini nga palaligban.
Makapoy lantawon nga masami nga nagapangbaklas ang Comelec nga kuntani kon may regulasyon, basi malikawan pa ang pag-uyang sang panahon agud baklason ang mga tarp nga napagkit sa ginadumilian nga lugar.
Kabay pa nga sa masunod na eleksyon may maathag na nga pagsulundan nga ipatuman ang Comelec agud nga indi maghigko ang palibot bangud sa patarasak nga pagpanapik sang tarp kag mabuligan pa nga maamligan ang aton palibot batok sa sini nga basura.
Kon maaktuhan sang Comelec sa mas temprano ang ini nga problema, malikawan nila nga mangin manughimos sang mga ramo sang mga kandidato. (bertladera@gmail.com/PN)
