NANOTISYAHAN mo man nga kon kaladlawan ang imo makita samtang nagalantaw ka sa imo Facebook account, gilayon mo ini nga gina-share agud nga makakadlaw ang iban.
Namutikan mo man nga mas madamo sang number of shares kag views ang mga post nga kaladlawan, langas-langas ukon makapakadlaw sa imo nga nagabasa ukon nagalantaw sa content sang gin-post sa social media.
Isa sa mas madumduman sang nagalantaw sa telebisyon ukon nagapamati sa radyo amo ang mga pasayod nga kaladlawan. Masaulo nila ang ginahambal ukon sitwasyon, apang kon kaisa malipatan nila nga sambiton ang produkto nga amo ang nagapasayod sina.
Ginatukib karon sang mga nagatuon kon ang pagsimbog sang kaladlawan kag sang balita ang makabulig bala paalinton sa publiko. Natukiban sa pagpanalawsaw nga ang mga lanubo ang mas makadumdom sa mga impormasyon tuhoy sa pulitika ka sa polisiya sang gobyerno kon ini ang ginapaalinton sa kaladlawan nga paagi kaysa sa indi kaladlawan. Mas luyag nila nga ipakigbahin ang ini nga impormasyon sa online.
Ang bag-o nga pagtuon nagasiling nga ang pagpakadlaw makabulig sa pagpaalinton sa tawo tuhoy sa pulitika. Ang pagtuon gikan sa Annenberg School for Communication sa University of Pennsylvania kag sa School of Communication sa Ohio State University nakatukib nga, kon ang ipaanggid sa indi kaladlawan nga news clips, ang tumalan-aw wala sang huyog nga i-share sa ang indi kaladlawan apang mas luyag nila nga ipaambit sa iban kon kaladlawan ang pagpresentar sa balita kag mas madumduman nila ang content sa sini nga mga segment.
Ginsiling ni senior author Emily Falk, ang Professor of Communication, Psychology, and Marketing sa Annenberg nga agud maggana ang demokrasya, importante para sa mga tawo nga magpakigbahin sa mga balita kag pulitika kag makahibalo tuhoy sa public affairs. Luyag nila tilawan kon ang kaladlawan mas makahimo sa balita nga mangin socially relevant kag mas maka-motivate sa mga tawo nga dumdumon ini kag ipaambit ini.
Ginpahayag sang lead author nga si Jason Coronel, ang Assistant Professor of Communication sa Ohio State University na ang ila findings nagapakita nga ang humor naga-stimulate sa aktibidad sa rehiyon sang utok nga naangot sa social engagement, naga-imprubar sang memory para sa political facts, kag nagadugang sa tendency nga mag-share sang political information sa iban. Tuman ini ka signipikante bangud ang entertainment-based media nangin importante nga source sang political news, ilabi na para sa young adults. Ang resulta nagasiling nga ang kaladlawan makadugang sa ihibalo tuhoy sa pulitika.
Mas makalilingaw magpamati kon may gamay nga langas-langas bangud ini ang mas nagahatag sang kabuhi sa ginadul-ong nga balita ukon impormasyon. Makatalaka ukon maluya ang pagbaton sa balita kon tuman ka seryoso ang pagdala sini.
Napamatud-an ko ini samtang ako pa ang naga-anchor sa programa nga Kapitan Del Barrio sa DYRI kon sa diin akon nga gintimpla sang maayo ang content sang programa agud nga mas mamag-an ang pagpamati sang mga pumuluyo.
Nagpanguna sadto ang programa. Madamo ang nagapamati sa tagsa ka puluy-an kag paborito sang mga taxi driver.
May ginapatukar nga sonata, may “news marathon” ukon madasig ang pagbalita kag may lingaw-lingaw agud nga ang mga nagapauli gikan sa ila trabaho nga kapoy na, mga estudyante nga kapoy na kag mga yara sa dalan nga nagaagwanta sang nagaigod nga trapik ang indi mabug-atan magpamati sa mga balita. Madamo na sang palaligban ang mga nagapamati rason nga indi na nila luyag makabati tuhoy sa mga problema nga ginapangatubag sang pungsod. Ini ang rason kon ngaa nagapamati sila bangud may sonata, may mag-an nga balita, kag may komentaryo nga makahalam-ot.
Kinahanglan na subong sang mga nagabalita nga magbatyag sa kon ano ang luyag sang mga nagalantaw ukon nagapamati. Naglipas na ang panahon sang tuman ka seryoso.
Dapat makahibalo ang tagbalita kon diin angay nga isal-ot ang bagay nga kaladlawan. Wala man nagakahulugan nga lunsay na lang yamuhat ang unod sang programa ukon pagbalita. Husto nga timpla ukon pagkombinar ang lyabe sa madinalag-on nga programa ukon pagbalita.
Kuntani mahatagan ini sang igtalupangod sang tanan nga mga tagbalita sa syudad kag probinsya sang Iloilo agud nga mas makaganyat sila sang madamo nga humalangad, tagpalamati ukon tumalan-aw.
Madamo na sang tawo nga makahibalo magtultol kon sa diin magakwa sang balita nga ila naluyagan ukon impormasyon nga luyag nila mahibaluan. Indi na matunga-tungahan ang mga tawo sa kon ano ang luyag sang tagbalita. Nagapili na ang tawo kon ano ang iya gusto gikan sa madamo nga source sang impormasyon.
Mas makaagaw sa atensyon sang tawo ang kaladlawan ukon makahalam-utan nga ila mabatian ukon makita nga mga impormasyon ukon balita.
Mangin seryoso para sa integridad sang balita kag nagabalita apang mangin kaladlawan agud nga ang balita masaboran. (bertladera@gmail.com/PN)
