NAALARMA ang syudad kag probinsya sang Iloilo sa tuman ka damo nga kaso sang hikog sa probinsya kag nangin asud-asud sang damlag lang.
Una nga nakalab-ot sa igdulungog ni Iloilo City Mayor Jerry Treñas ang mga ginreport nga kaso sang hikog nga natabu sa probinsya sang Iloilo. Ginsiling sini nga mas madamo na ang napatay sa hikog kaysa sa napatay bangud sa COVID-19.
Ginsapol sini ang mga manunudlo, mga guidance counselor kag mga eksperto sa sini nga bagay agud nga magdihon sang programa agud magiyahan ang mga tawo, ilabi na ang mga pamatan-on, nga indi magkomiter sang paghikog.
Nagpahayag man si Iloilo Governor Arthur Defensor Jr. sang pagkaalarma kag nagsiling nga mas madamo sang nautas nga kabuhi bangud sa hikog kaysa sa COVID-19. Ginsiling sini nga may programa na ang Provincial Social Welfare and Development Office sa pagpamuno ni Dr. Neneth Pador kon paano maghimo sang angay nga interbensyon para sa sini nga problema.
Ginalantaw nga masami depresyon ang rason sang paghikog, madamo sang rason kon ngaa nagasuprer sang depresyon ang isa ka tawo, kag ang pagpaidalom sa community quarantine ang posible nangin kabangdanan man sa paglala sang ila ginaabaga nga problema.
Sa akon pag-interview, paagi sa Saksi sa Gab-i program sang Super Radyo Iloilo, kay Police Master Sergeant Francisco Lindero, ang spokesperson sang Iloilo Police Provincial Office, nga sila mismo ang natublag sa asud-asud nga insidente ilabi na nga sang damlag lang, sa isa lamang ka semana may apat ka kaso sang hikog nga natabu, duha diri sa banwa sang Tigbauan kag tag-isa sa mga banwa sang Concepcion kag Barotac Viejo.
Ginsiling sini nga nagahikutar na sila agud makadihon sang programa kag pamaagi agud matapna ang pagluntad sang dugang nga kaso sang hikog paagi sa pagpangabay sa bulig nga matan-ay sang Department of Health, Department of Social Welfare and Development kag mga local government unit.
Base sa record sang IPPO, naglab-ot na sa 30 ang kaso sang hikog sa probinsya sang Iloilo, kutob Hunyo 18, 2020 kon sa diin 24 ka banwa ang nakabalhag sang kaso kag pinakadamo diri ang banwa sang Oton kag banwa sang Cabatuan nga may tag-tatlo ka kaso, kag may tagduha naman ka kaso ang banwa sang Mina kag Passi City.
Samtang, may tag-isa ka kaso naman sa mga banwa sang Ajuy, Anilao, Balasan, Banate, Barotac Viejo, Batad, Calinog, Dumangas, Estancia, Guimbal, Igbaras, Maasin, Miagao, Pototan, San Dionisio, San Rafael, Santa Barbara, Sara, Tigbauan, kag Tubungan.
May yara naman sang 19 ka banwa sa probinsya sang Iloilo nga wala sang kaso sang hikog kag ginalakipan sang Alimodian, Badiangan, Barotac Nuevo, Bingawan, Carles, Concepcion, Dingle, Duenas, Janiuay, Lambunao, Leganes, Lemery, Leon, New Lucena, Pavia, San Enrique, San Joaquin, San Miguel, kag Zarraga.
Nahibaluan nga sadtong Hunyo 9 natabu ang paghikog sang 16-anyos nga babaye sa Barangay Supa, Tigbauan magluwas pa ini sa separado nga kaso sang 16-anyos man nga babaye sang Barangay 8, Poblacion, Tigbauan, Iloilo.
Paagi sa Saksi sa Radyo program sang Super Radyo Iloilo, na-interview ko si Police Major Rolando Araño ang hepe sang Tigbauan MPS nga sila ang naalarma man sa nagakatabu ilabi na nga ginsundan pa gid sang isa ka kaso sadtong Hunyo 20 sang naghikog man ang 36-anyos nga babaye sang Barangay Napnapan Norte, Tigbauan.
Nabalaka man ang Municipal Peace and Order Council sang Tigbauan kag ila ini gintalakay kag ginahatagan sang igtalupangod. May mga programa nga ginadihon para diri agud makabulig ang pamilya kag komunidad sa mga otoridad sa pagtana sa posible nga pagluntad pa sang masunod nga kaso sang hikog.
May kaso man sa syudad sang Iloilo, naglanog sadto ang paghikog sang call center agent nga babaye nga residente sang San Pedro, Jaro. Magluwas sini, may mga report man sang kaso sang hikog sa probinsya sang Guimaras, ilabi na sa mga banwa sang Nueva Valencia kag Buenavista.
Nakasentro ang aton pokus sa COVID-19. Halos tanan naton nga paminsaron kag balatyagon ang nalikop sang sini nga pandemya rason nga may mga bagay kita nga wala na namulalungan kag angay na nga balikdon kag hatagan sang atensyon.
Matuod nga mas madamo sang napatay sa hikog, madamo sang nagkomiter kag kuntani masapar naton ang masunod pa nga magkomiter sang hikog.
Nakita na ini nga problema sang mga eksperto. Ang mental health problem ang naga-upod sa krisis kag ginalauman na ang madamo nga apektado rason nga sadto pa nagapaandam na sila kag nagatan-ay na sang linya nga mahimo tawagan kon may nagabatyag na sang depresyon.
Balikdon naton ang aton kaupod sa panimalay, kasilingan sa komunidad, mga himata kag abyan, lantawon naton ang ila gawin kag ginabungat bangud diri kita makakita sang indikasyon kon may ginalukdo sila nga problema.
Ang mga sood nga abyan sang biktima ang makabulig gid agud matapna ang pagkomiter sang paghikog.
Mas dapat nga kabalak-an ang hikog bangud ini ang mas makamamatay. (bertladera@gmail.com/PN)
