MAHILIG ang iban nga mga local government unit sa “wait and see” nga pagbinatasan. Maathag ini nga makita sa sahi sang liderato sang ila mga local chief executives. Nagahulat nga maglapit ang ulihi nga adlaw antes maghulag sa kon ano ang dapat himuon. Luyag nila ang utay-utay nga pag-akto sa paghatag sang solusyon sa sini nga palaligban.
Ginasinggitan naman subong sang mga alkalde sa kabanwahanan sa probinsya sang Iloilo nga dapat hiwaton anay ang mass testing antes magbiya sa community quarantine.
Kuntani sadto pa naminsar na kamo sina. Kuntani nagsapol na kamo kon paano maghulag ang kada distrito, paagi sa pagbinuligay nga makadihon sang plano para sa isa ka direksyon, mag-amot-amot sa kon ano ang baklon nga mga kinahanglanon ukon suporta nga mahatag, agud nga matuman ang handom nga mass testing.
Tuman ka laminday sang mga alkalde sa probinsya sang Iloilo. Nagahulat lang sila sa kon may ibubod pa sa ila nga pondo gikan sa probinsya ukon gikan sa national government.
Nanamian sila maghampang sang pulitika sa sini nga krisis. Mas ginalantaw nila ang giring sang hawot-hawot nga pondo nga makatupa sa ila banwa.
Halos indi man sila magdawat sang mga repatriated overseas Filipino workers nga ila kasimanwa nga makasulod sa ila banwa. Nagarason sila nga wala sila sang ikasarang sa pagpahamtang sang isolation center ukon quarantine center.
Dapat ninyo paminsaron nga kamo nga mga opisyal wala paso ang baton ninyo sa inyo bulanan nga sweldo. Ang mga pobre nga pumuluyo ninyo nagahulat lang sa kon ano ang inyo matunghol sa ila. Mas naga-miserable ang ila pangabuhi bangud sa kalay-od sang inyo plano kag laminday nga paghimo sang direksyon kon paano makabiya sa sini nga krisis.
Paano kita maka-second wave kon ang tanan nga nagasulod sa Iloilo ginapaidalom gihapon naton sa proseso? Kon i-require naton sila nga magpaidalom sa RT-PCR test kag 14 ka adlaw nga quarantine, ilabi na sa mga magaabot gikan sa Manila ukon Luzon kag iban pa nga lugar nga may local transmission sang covid-19.
Tandaan naton nga wala sang virus nga nakasulod kon wala sang may nagdala nga tawo. Kon maghulag kita diri nga ligwa sa isla sang Panay kag isla sang Guimaras, wala man sang problema nga lauman bangud nagatahaw naman ang tanan.
Kon lantawon naton ang COVID-19 case bulletin #47 sang DOH-6 nga napetsahan Mayo 12, 2020, makita naton nga sa 97 ka COVID-19 positive sa Western Visayas ang 57 ukon 59 percent lunsay asymptomatic kag 27 sa 97 ka pasyente mga repatriates nga OFW.
Kon nagakahangawa kita sa second wave, san-o ayhan ang panahon nga dapat makalampuwas kita sa kudal sang quarantine? Ano ayhan ang inyo napaminsar nga mga requirement agud may makita kita nga klaro nga target kon san-o gid dapat mabugto ang kadena sang COVID-19 nga nagahigot sa tiil sang mga pumuluyo?
Samtang wala kamo sang klaro nga desisyon, mas magaagunto ang madamo nga populasyon kag magabalang-balang ang ekonomiya kag palangabuhian sang pumuluyo.
Tuon kamo sing maayo kag indi lang magkomporme sa tugda sang iban, indi ninyo pag-ilaton ang inyo kahangawa nga resulta sang inyo kulang sa pagtuon.
Pila pa ang calamity fund nga wala ninyo nagasto? Ang pondo nga ginhatag sang national government paano inyo gingasto?
Nagalubad gid sa sini nga krisis ang mga lider nga wala sang kaalam kag puro lang kahangawa ang unod sang iya pinsar kag dughan.
Ang sitwasyon sang National Capital Region tuhay sa sitwasyon sang Western Visayas. Kon ano man ang opinyon sang mga eksperto didto, indi naton pagkabigon nga para man sa aton ukon aplikable sa aton.
Kon indi kita handa subong, san-o ayhan kita mangin handa?
Ang virus ginakabig nga non-living organism nga padayon ang iya mutation bangud nagatinguha man nga makapabilin sa pag-igsister sa sini nga kalibutan.
Magalipas ang binulan kag tinuig, yara gihapon ang presensya sang SARS-Cov-2 nga virus kaangay sang H1N1 nga virus nga nagtuga man sang flu pandemic sadtong 2009 nga sang ulihi nangin endemic apang may apat ka strain nga naga-circulate sa populasyon sang tawo nga amo ang 229E, HKU1, NL63 kag OC43.
Indi madula ang virus kag isa lang ini sa minilyon ka virus nga naga-igsister. Nagapalibog man ang mga siyentipiko kon paano makahimo sang bakuna batok diri bangud madasig ang mutation sini kag 198 na ka mutation ang nahimo sa indi isa lang ka higayon.
Kon magpahigot kita sa kahadlok sa virus, indi kita makaabante sa aton pagpangabuhi.
Kuntani magpaminsar man ang mga alkalde sa kon ano ang mas maayo nga himuon labaw sa pagkonsentrar sa kahadlok sa pag-away sa virus.
May iban pa nga mga pamaagi sa pag-away sa virus nga indi mahubsan ang aton talagbasan. Pangita kamo sang angay nga tikang nga ang kaban sang banwa indi mahubsan.
Ang kahadlok wala sa lugar magapakunol sa hulag kag wala sang may madangatan nga kaayuhan. (bertladera@gmail.com/PN)
