MATALUPANGDAN na ang madamo nga tawo nga nagalagaw padulong sa mga mall kag mga lugar nga masami sadto nga ginakadtuan kag ginatipunan. Kaangay lang sang mga karbaw nga ginbuy-an sa kural nga nagalumbayag kag nahidlaw nga makapadulong sa mga lugar nga masami ginalagawan sadto.
Kon nagaalipasa ang mga tawo nga makalagaw gikan sa malawig nga pagpabukot sa ila puluy-an ukon limitado nga hulag sa ila barangay, ang mga negosyante nagahandom man nga makabuylo ang ila negosyo kag nagalantaw nga makaambit man sang benta nga makapiyan-piyan sa naagom nga kahul-anan.
Tuman ka daku ang kahul-anan sa kita sang mga dalagku nga negosyo, ilabi na sang mga mall kag mga restaurant. Indi man magpaulihi sa kahul-anan ang mga hotel kag ang mga yara sa sektor sang turismo.
Kon lantawon naton ang mga balita sa negosyo nga nabalhag sa mga pamantalaan, masubo basahon ang pila ka gatos ka milyon nga nalastra sa benta sang mga negosyante.
Bangud sini, nagahingagaw subong sila sa paghiwat sang “sale” ukon paghatag sang daku nga diskwento ukon mas manubo nga presyo sa mga ginabaligya nga produkto agud nga maganyat ang mga bumalakal nga magpagwa sang ila kwarta.
Naghatag man sang paglaum sa mga mall ang balita tuhoy sa pagabatunon nga 13th month pay sang mga empleyado sang gobyerno kag pagasundan pa gid ini sang mga yara sa pribado nga sektor.
Sa sini nga higayon, nagalantaw ang mga negosyante nga makabenta sila sang daku kag maumpawan ang pila ka bulan nga wala gid sang benta ang ila kaha.
Nagatayming man ang mga negosyante bangud nakita kag nahimulsuhan nila nga ang mga tawo amat-amat na nga nagagwa sa ila tagsa ka puluy-an, ayhan bangud man sa kahidlaw nga maglagaw, ayhan bangud nga luyag makadtuan ang naandan nga lugar, ukon ayhan nagapati nga nagtahaw na ang pandemya dala sang covid-19.
Kinahanglan na nga maggasto ang tawo agud nga nagpagsik ang ekonomiya. Kinahanglan nga magbukas na ang mga negosyo kag agud magtiyog na ang nagkunol nga kwarta.
Halos tanan nga patakaran ginsunod na sang mga mall kag mga restaurant. May alcohol, may social distancing, kag may shield na sa lamesa para sa nagaatubangay nga mga nagakaon.
Mismo si Finance Secretary Carlos Dominguez III nga nagalantaw sa makusog nga pag-umpok pasaka sang ekonomiya gikan sa pagsangyad sini bangud sa covid-19 pandemic.
May pila man ka negosyo sa pungsod ang nagbalita nga nakalampuwas sila sa krisis kag mas nakaganar sila sing daku. May mga kompaniya nga subong pa lamang nagapakignegosyar na para sa mga dalagku nga proyekto, sa pagpati nga magabangon ang ekonomiya kag magabuylo sing todo.
Amat-amat nga makabangon ang ekonomiya sang pungsod bangud nagahimakas man ang aton mga kasilingan nga pungsod nga makabawi gikan sa kapyerdihan nga naagom. Makabulig sa pagpaayo sang ekonomiya ang balita gikan sa Japan nga nagtin-ad ang ila ekonomiya sang 5.0 percent sa sini nga third quarter suno sa datus sang ila gobyerno kag makabig nga nakagwa na sila sa ginatawag nga “recession”.
Bululigan naton nga mauntat na ang paglaton sang pandemya kag agud nga mas mapadamo naton ang tawo nga nagalakat sa dalan. Kon madamo sang nagalagaw, mas paborable ini sa mga negosyante bangud may higayon nga mabaklan sila kag makabenta sila.
Ang masami na nga paggutok sang dalan bangud sa igod sang mga salakyan kag ang pagdamo sang tawo nga nagasulod sa mga mall ang daku nga patimaan sang mas masanag na nga palaabuton. Sa pagpagsik sang aton ekonomiya, magaresulta ini sa dugang nga trabaho, may bastante nga buhis ang gobyerno kag mapadayon ang mga dalagku nga proyekto.
Sa tagsa mo nga pagbakal, may empleyado nga liwat mahatagan sang trabaho, may negosyo nga liwat nga magabukas, kag may ibayad sila sa buhis nga amo man ang gamiton sang gobyerno sa serbisyo-sosyal para sa mga pumuluyo.
Padayon lang ang pagsunod sa mga health protocol nga ginapatuman. Likawan lang ang pagtumpok sa mga baligya nga may “sale” ukon tuman ka barato ang presyo agud nga wala sang paglaton sang COVID-19 nga matabu sa kada isa.
Nagabuylo na kita sa aton ekonomiya gani indi dapat nga magpabug-at ukon magpasaway agud tayuyon ang pagbangon sang ekonomiya sang Iloilo.
Nagapanguhit na ang ispirito sang paskwa. Nagpasalig na ang Department of Trade and Industry nga wala sing pagsaka sa presyo sang noche buena items kag lauman naton ang liwat nga pagpang-grocery sang kada panimalay agud nga maghanda sang pagkaon. Luyag nila nga tabugon ang malas nga dala sang 2020 kag amumahon sang malipayon kag bugana ang tuig 2021.
Dapat malipay kita kon makita naton nga nagayapa-yapa ang mga negosyo bangud positibo ini nga patimaan nga nagapagsik na ang aton ekonomiya kag lauman na ang pag-amat-amat ayo sang aton pangabuhi. (bertladera@gmail.com/PN)
