KAPIN na sa 1,786,480 kutob sang Mayo 5, 2021 ang nakaangkon sang first dose sang bakuna ukon 1.7 percent sang populasyon sang pungsod kag 342,705 naman ang lubos na ukon kumpleto na ang bakuna ukon kapin sa 0.3 percent sang populasyon sang pungsod.
Ang kabug-usan nga doses sang bakuna nga natublok sa bug-os nga pungsod ang naglab-ot na sa 2,129,185.
Sa bug-os nga kalibutan, kapin na sa 1.22 billion ang nabakunahan, 292 million ang fully vaccinated ukon 3.7 percent sang populasyon ang lubos na nga nabakunahan.
Ang Food and Drug Administration (FDA) nag-isyu na sang emergency use authorization (EUA) sa pito ka COVID-19 vaccines (santu sa chronological order): Pfizer–BioNTech, Oxford–AstraZeneca, Sinovac, Sputnik V, Janssen, Covaxin, kag Moderna.
May yara pa sang walo ka iban nga mga bakuna nga nakalinya para sa programa, sa magkatuhay nga stages of development.
Bulahan kita bangud nga mas madasig ang aton pagbakuna, madamo sang nagapabakuna bisan pa sang mga patalang nga ginhimo sadto sang iban. May nagapakamalaut sa bakuna, may nagaduda sa bakuna, may kahangawa sa bakuna kag kon ano pa nga pahadlok ang ila ginahimo agud nga matay-og ang pumuluyo apang ini tanan nga lihok ang wala nakapatublag sa handom sang tagsa ka indibidwal nga mapangapinan sang bakuna batok sa COVID-19.
Bulahan pa gid kita nga may gobyerno nga nagahimakas agud nga makaambit kita sang bakuna, napat-inan kita sang bakuna kag ginpasulabi kita sang mga pungsod nga nagaprodyuser sini. Kahibalo man kita nga sambot ang bakuna bangud nga madamo sang pungsod ang mas may malala nga kahimtangan kaysa sa aton nga dapat mangin prayoridad apang kita ang ginpasulabi sa gihapon bangud sa pinasahi nga liderato ni Presidente Rodrigo Roa Duterte.
Nagakaangay lamang nga edukaron ang mga tawo tuhoy sa bakuna kag agud nga mapanas ang ila kahangawa tuhoy diri, mahagan-hagan ang ila sayop nga pagkampante agud nga indi maglala ang sitwasyon kag mahatagan sang husto nga impormasyon agud makahimo sang husto nga tikang kag para mangin epektibo ang tinutuyo sang bakuna.
Nakabaton ako sang mga mapuslanon nga impormasyon tuhoy sa bakuna gikan sa akon classmate/schoolmate nga si Dr. Edgar Allan Sarusad, ang Pathologist sa Western Visayas Sanitarium, nga indi makaangkon sang COVID gikan sa bakuna ang nabakunahan na. Kon may nagpositibo sa COVID, posible nga na-expose sa virus ang isa ka tawo antes ukon pagkatapos sang first dose. Posible sa gihapon nga malatnan sang COVID-19 ang isa ka tawo nga nabakunahan apang ang bakuna makaamlig gid batok sa severe illness, kamatayon kag pagka-ospital.
Mahimo makapatublok sang first dose sang bakuna kapin sa 90 ka adlaw matapos nga nalatnan sang COVID-19. Ang tanan nga nakapabakuna nga nalatnan sang COVID-19 matapos ang first dose ang mahimo hatagan sang second dose lamang nga may bal-ot nga 14 ka adlaw gikan sa pagkarekober ukon pagkatapos sang treatment nga wala na gina-restart ang vaccine dose schedule.
Duha ka semana matapos ang second dose makabig nga lubos ka na nga nabakunahan. Ini ang minimum time nga kinahanglan agud tugutan ang imo immune system nga lubos nga makaresponder sa ginhatag nga bakuna.
Dapat padayon ang pag-obserbar sa quarantine protocols matapos nga nabakunahan, kaangay sang pagsuksok sang hugot nga maskara, paghugas sang kamot gamit ang habon kag tubig, padayon nga pag-obserbar sang physical distancing, kag paglikaw sa tumpok sang tawo kag indi masyado ventilated nga mga lugar.
Bangud man sa madamo na sang bakuna nga posible mangin available sa masunod nga mga inadlaw, indi angay nga magpili kundi dapat batunon kon ano ang una nga mag-abot bangud ini ang makahatag sang proteksyon batok sa COVID-19. Indi na mag-inarte, indi na mangin pislian, kag indi na maghinambog bangud ang virus wala nagapili sang iya biktimahon.
Lauman naton nga sagunson ang ginahiwat nga pagbakuna tubtub nga malikop ang mayoriya nga populasyon kag maangkon ang ginatawag nga herd immunity ukon ang kapin sa 70 tubtub 80 percent sang populasyon ang nabakunahan.
Sadtong Marso 29, 2021, gin-anunsyo sang DOH nga ang mga indibidwal nga may mga comorbidities ang hatagan sang prayoridad, ukon yadtong may Chronic respiratory disease, Hypertension, Cardiovascular disease, Chronic kidney disease, Malignancy, Diabetes mellitus kag Obesity.
Yari ang kategorya sang mga priority group:
* A1 – Frontline workers sa health facilities, sa national kag local, private kag public, health professionals kag non-professionals kaangay sang mga estudyante, nursing aides, janitors, barangay health workers, kag iban pa.
* A2 – Senior citizens nga naga-edad sang 60-anyos kag pasaka
* A3 – Persons with comorbidities not otherwise included in the preceding categories
* A4 – Frontline personnel sa essential sectors lakip ang uniformed personnel kag yadtong yara nagatrabaho sa mga sector nga natumod sang IATF bilang essential durate nga may ECQ; local executives (since March 19, 2021), judiciary employees (since April 5, 2021), Filipino seafarers (since April 12, 2021)
* A5 – Indigent population not otherwise included in the preceding categories. Homeless population.
* B1 – Teachers, social workers
* B2 – Other government workers
* B3 – Other essential workers (ukon ang grocery store workers, bank workers, retail workers, mall workers)
* B4 – Socio-demographic groups at significantly higher risk other than senior citizens and indigenous people (ukon ang persons deprived of liberty, persons with disabilities, Filipinos living in high-density areas, students)
* B5 – Overseas Filipino Workers
* B6 – Other remaining workforce
* C – Rest of the Filipino population not otherwise included in the above groups
Indi kita dapat magpadungol ukon magpasaway bangud madamo na ang napatay. Yari ang datus gikan sa covid1pstats.ph nga nabalhag sadtong Mayo 7, 2021: Nagapanguna ang United States nga may pinakadamo nga kaso nga naglab-ot sa 32,603,943 kag 580,0654 ang patay; pangaduha ang India nga may 21,077,410 ka kaso kag 230,168 ang patay; pangatlo ang Brazil nga may 15,003,563 ka kaso kag 416,949 ang patay; pang-apat ang France nga may 5,789,283 ka kaso kag 106,011 ang patay; kag panglima ang Turkey nga may 4,977,982 ka kaso kag 42,187 patay.
Samtang, nagapang-anum naman ang Russia nga may 4,799,872 ka kaso kag 110,366 ang patay; pang-pito ang United Kingdom nga may 4,444,259 ka kaso kag 127,843 patay; pang-walo ang Italy nga may 4,082,198 ka kaso kag 122,263 patay; pang-siyam ang Spain nga may 3,559,222 ka kaso kag 78,726 patay; kag pang-pulo ang Germany nga may 3,491,098 ka kaso kag 84,239 patay.
Sa sini nga listahan, ika-26 ang Pilipinas nga may 1,062,225 ka mga kaso; 75,234 nga nakarekober; kag 17,525 ka mga napatay.
Samtang wala ka pa nalakip sa pila sang mapabakuna, indi ka magpasaway samtang nagahulat, mas ka nga maghalong tubtub nga malawagan ang imo numero kag matublukan ka sang magaproteksyon sa imo. (bertladera@gmail.com/PN)
