MADAMO na sang negosyo nga nalipay sang gin-anunsyo nga tugtan na sila nga makabukas kag makabaton na sang kustomer sa ila lugar nga nasakupan.
Mas nalipay ang pumuluyo sang gin-anunsyo nga mahimo na nga makaserbe ang mga establisemyento-komersyal sang makahulubog nga ilimnon.
Nangin kaangay sang piyesta nga wala sang patron ang sitwasyon sa Smallville Complex kag sa iban pa nga lugar nga masami ginarumbuhan sang mga mahuyugon sa “night life”.
Kaangay nga nakakita sang masanag nga kapawa pagkatapos nag-antus sang malawig nga kadulom ang sitwasyon sang mga indibidwal nga nagapadulong sa mga balay-ilimnan.
Mas daku ang kalipay sang mga negosyante bangud nga sa malawig nga panahon may alibyo na sa ila sitwasyon. Makasapin-sapin na ang ila mangin benta nga sa malawig nga panahon nga wala sang kita kag lunsay pamyerdihan ang ila naaguman bangud sa pandemya.
Nagbukas sila nga may paglaum nga makabayad na sila sang ila mga remalaso sa renta kag iban pa nga balayran. Kadungan sini, nalipay man ang mga trabahador bangud nga makabalik na sila sa ila trabaho kag makaangkon na sang kita gikan sa ila mangin sweldo.
Ang tanan nagalaum sang maayo nga sitwasyon bangud nagapagsik na sing amat-amat ang ekonomiya sang syudad sang Iloilo.
Nagpreparar sila sa pagbukas sang ila negosyo apang ang mga tawo nga nagdugok ang halos labaw sa ila ginalauman. Kulang ang ila tinawo kag espasyo nga makaakomodar sa mga nagakadto sa ila kag makabig nga indi makontrolar ang entusyasmo sang mga nauhaw kag nahidlaw sa sinadya kag inom.
Matuod nga dapat magpatuman ang mga tag-iya kag nagadumala sang minimum health protocols apang ang ini nga sahi sang negosyo ang halos indi makontrolar. Kon ikumparar sa panahon nga wala sang pandemya, ini nga negosyo lang ang ginatutukan sang kapulisan.
Mabudlay paintindihon ang tawo nga nakainom na ukon hubog na. Ayhan pa gid karon nga dapat magsunod sa minimum health protocols. Mabudlay magpahanumdom sa wala naga-inom, mas mabudlay pa gid sa mga nakainom na.
Ang kadamuan sa mga negosyo wala nakaprekurar sang ila business permit posible bangud wala man sila naglaum nga makabukas sila sa ulihi nga bahin sang tuig. Diri sila ginsukot sang gobyerno kag ini ang sala nga ginpapas-an sa ila.
Sa business permit sila gin-igo bangud wala sang maathag nga pagsulundan ang
tagpatuman kon ano ang angay nga himuon sang mga negosyante sa pag-operate sang ila negosyo.
Kuntani, antes nag-anunsyo nga pwede na makabaligya sang ilimnon ginkonsiderar naton ang madamo nga sitwasyon. Tuhay ang pagbakal sa mga tiyanggi lamang kag ang pagbakal kag pag-inom sa mga balay-ilimnan.
Kon sa mga barangay, mabakal ang tawo sa tiyanggi kag didto siya mainom sa ila ugsaran ukon sa sulod sang balay.
Samtang, kon sa Smallville complex sila ang magabakal sang ilimnon kag dira mainom, kaupod sa madamo nga mga manginginom. Mangin gutok ang lugar, madamo sang naga-istoryahanay, kag may gahod pa sang sonata.
Ang punto ko nga kuntani ginlantaw anay naton ang mangin sitwasyon sa sini nga lugar, santu sa sikolohiya sang tawo, kag pagginawi nga iya himuon batok sa ginapatuman nga minimum health protocols kag pagsupak nga mahimo diri.
Kuntani, ginsapol ang mga nagadumala kag ginhatagan sang giya sang gobyerno sang syudad kon ano ang dapat nga himuon. Kon may inom, tugtan man bala ang disco? Paano masuksok ang mask kon naga-inom kag nagasugilanon? Kon indi sila maghilibati bangud sa gahod, indi ayhan nila pagkakason ang maskara?
Kon nakainom na, makadumdom pa bala magsunod sa minimum health protocols? Nagakalipat na gani sila nga ila na tigis. Nagakalipat na gani magpasaka sang ila zipper pagtakapos mangihi. Nagatalang na gani kon sa diin na ila pwesto nga lamesa. Makapila na gani ka beses namangkot sa waiter kon nakabayad na sila.
Bangud nga kulang sa antisipasyon ang local government, nagresulta ini sa wala
ginalauman nga sitwasyon. Daw kaangay sa mga toro nga nakagwa sa kural ang halimbawa sang mga uhaw sa ‘night life’.
Maathag nga may kakulangan ang mga negosyante apang indi man mahinago ang kakulangan sang syudad.
Sa sini nga sitwasyon, dapat maghangpanay kag mismo ang syudad amo ang magaalay-ay sa mga nausdang nga mga negosyo. Dapat magbulig ang syudad nga makatindog ang negosyo kag indi pag-itum-ok panaog.
May katungdanan ang syudad nga maggiya sa sini nga negosyo. Indi dapat mangin makahas kag gamitan sang kusog ang pagpuklid sa ila.
Nalipong na sila sa malawig nga pandemya. Karon nga nagahimakas sila nga makabangon, hinali naman sila nga ginhan-usan kag ginlipong.
Giya kag indi pwersa ang kinahanglan sang mga negosyante sa sini nga panahon. Dapat nga mas mangin mahinangpanon ang gobyerno agud nga mas madamo ang mabuligan kag makabenepisyo nga mga ordinaryo nga tawo.
Labaw sa tanan, balikdon naton ang mga trabahante nga nagahimakas nga indi magutuman kag ang ila pamilya nga nagasandig sa ila. (bertladera@gmail.com)/PN
