BY ROBERTO ‘BERT’ LADERA
NAGTUMAN sila sang ila katungdanan umpisa nga nagtapak sila sa salog sang puluy-an. Ginpat-inan nila ang kutob sang teritoryo nga nasakpan sang ugsaran. Wala sang may makasulod nga indi nila matalupangdan. Nangin tampad sila nga kaupod sa panimalay.
Matuod indi man sila mga tawo, duha sila ka mga ido, apang nagbilin sila sang bahin sa akon kabuhi tungod nga ako ang nag-atipan sa ila sa malawig nga panahon.
Nagapabilin sa kon paminsaron ang ulihi nga tulok sang ila mga mata, nagapalab-ot sang mensahe nga nagahulat na lang sila sang tion nga mabugto ang ila ginhawa. Makita sa ila mga mata ang pagpamilin-bilin, ang pagpasalamat sa pagpalangga nga ginpatuhoy sa ila.
Akon naobserbahan nga nagaduag berde ang ila mata. Duag ini sang pagbatyag sang pagpalangga nga ila nabaton, sang pagsalig kag pagpasalamat nga sila ang nangin kabahin sang panimalay kag ginkabig nga pamilya.
Nabatyagan man nila ang paghilapit sang ila kamatayon, ginahulat nila ini nga malinong, wala sang pagtublag kag kaangay nga nabaton na nila ang ila madangtan.
Matuod man nga ang tanan nagatinguha nga mabuhi, nagabatu, apang tanan kita ginakapoy kag nagasungka sa kamatayon. Bisan malain ang ila pamatyag apang naga-aligmat sa gihapon sa pagbantay, nagatuman sa ila naandan nga ginahimo.
Masobra tatlo ka tuig ang pagtenir ni Bella (mini pinscher) sa akon tubtob nga ginbawian sang kabuhi sadtong Hunyo 12, halos indi siya maghalin sa akon luyo apang kinahanglan ko nga magbiyahe patabok sa Negros Occidental. Sa sina nga kaagahon, nabatyagan ko na nga indi siya magdugay. Nagtulok siya sa akon nga kul-aw ang berde nga kalimutaw. Bisan indi siya makahambal kaangay sa aton apang sa iya panulok, nagasiling siya nga mapahuway na siya. Ginbalitaan na lamang ako nga nasapwan na lang siya nga wala na sang kabuhi bisan pa nga ginbulong pa siya kag nagkaon pa.
Wala ako nagabiya sa balay nga indi sila mapakaon. Nagatig-ang ako para sa ila kag wala ko sila ginapakaon sang pan-os nga pagkaon, ukon nabilin ukon sobra sang iban nga tawo, tungod nga nagabakal ako sang manok sa grocery store kag nagaluto para sa ila. Ang ila ginakaon mahimo nga kaunon sang tawo tungod nga matinlo kag bag-o naluto.
Ginabaklan ko sang malahalon nga shampoo kag habon para manami ang tubo sang ila balahibo kag gina-utihan ang pagpaligo sa ila. May bulong kag shampoo man nga pangontra sa mga butol kag bitik kag iban pa nga makahalit sa ila. Todo ang proteksyon nga ginahimo sa sini nga mga ido.
Ginabugtawan man kon mamunog ang ulan, kon basi nabasa sila ukon basi nakulbaan sa daguob kag kilat.
Kaangay man kay Bella, naghigda lang kag wala na nagahulag si Brown. Daku nga sahi sang lalaki nga ido, may lawas kag ginakahadlukan sang mga tawo, nagapang-alang-alang sila nga magsulod tungod nga mabaskog mag-ngurob kag magtaghol.
Nabatyagan ko man ang iya pagluya kag wala gana magkaon. Ginpainom ko pa sang tubig, ginhapulas kag nagwilik-wilik ang iya ikog nga nagapatimaan sang kalipay kag pagpasalamat sa pag-atipan sa iya.
Napagkit man sa akon pang-ino-ino ang ulihi nga tulok niya sa akon, makul-aw ang iya duag berde nga mata na nagapasalamat kag nagapamilin-bilin sa iya nagahilapit nga pagbiya sa akon.
Ginhulat sini ang iya kamatayon paagi sa paghigda, malinong, wala sang anuman nga senyales. Namulalungan ko na lang nga wala na siya nagahulag, wala nakakambyo sang iya posisyon sa malawig nga tion kag didto ko ginlantaw nga wala na sang kabuhi ang akon hangaway.
Matuod nga makapoy magsagod sang ido. Kinahangan sila nga paliguan, baklan sang malahalon nga habon kag shampoo kag may mga bulong pa para proteksyunan sila batok sa mga parasito ukon mga makahalit sa ila ikaayong-lawas.
Gina-obligar gid naton ang aton kaugalingon nga mahatagan sila sang pagkaon, nga kon kaisa mayo pa ang ila pagkaon kaysa sa aton. Sa pagkamatuod, kon pochero nga baboy ang sud-an, ang mga panakot nga utan lang ang akon ginakaon tungod ginatigana ko sa ila ang karne sang baboy.
Bisan alas 12:00 sang tungang gab-i nagatig-ang ako kag nagapreparar sang ila pagkaon, ilabi na nga kon naatrasar ako sang pagpauli kag wala pa sila nakakaon.
Kon kaisa, bisan daw maatrasar na sa kaladtuan apang ginabalewala lang kag bahala na nga maatrasar basta kinahanglan gid nga mapakaon kag maatipan ang mga ido antes makabiya sa puluy-an.
Daku nga responsibilidad ang aton ginaatubang kon nagaatipan kita ang ido. Isa ini ka daku nga katungdanan nga indi mabalewala ukon matalikdan. Dapat responsable kita nga tag-iya sang mga ido.
Kabigon naton sila nga kabahin sang aton panimalay, tagbantay ang aton teritoryo, tagpangapin sa aton palibot kag nagapatagam sa mga may malain nga tuyo sa aton panimalay.
Nadulaan ako sang duha ka hangaway apang ang ila handurawan nagapabilin sa akon paminsaron kag tagipusoon.
Atipanon ninyo ang inyo hinuptanan, kabigon nga kabahin sang puluy-an, indi pagpabay-an tungod nga sila ang indi gid magtalikod sa inyo samtang sila ang yara sa inyo luyo. (bertladera@gmail.com/PN)
