BY ROBERTO ‘BERT’ LADERA
MANGIN masaku na ang pakadto-pakari sang mga pumuluyo sa pagpamalaklon sang ila kinahanglanon para sa pagsaulog sang paskwa kag pagsug-alaw sang bag-ong tuig.
Tion man ini sa paglagaw-lagaw sang kadamuan, bata man ukon tigulang, padulong sa mga lugar nga ginadugukan. Lauman naton ang tuman ka damo nga pasahero nga nagasinumbali sa palibot sang syudad sang Iloilo.
Ang panahon sang paskwa mas magapalala sa sitwasyon nga aton ginaagwanta sa matag-adlaw nga tanan sa mga dalanon sang syudad, ilabi na sa mga dalan pasulod kag paggwa sa syudad sang Iloilo.
Magutok ang karsada bangud may yara sang one-way tungod ginakay-o, may yara sang nagaparking sa kilid sang dalan, kag bangud naga-amat-amat na plastar ang mga manugbaligya sang prutas, kag iban pa nga produkto para sa paskwa.
Ginakabig sang tanan nga kinaandan na nga magutok ang dalanon sa panahon sang paskwa, bangud ginahatagan ang kahigayunan nga makaambit sang bentaha dala sang selebrasyon.
Sadto pa man, ini na ang sitwasyon sa palibot sang syudad, tuman ka gutok, naga-igud ang salakyan, kag daw wala na sang paglaum nga masolusyunan.
Apang, sa pagsulod sang mga moderno nga salakyan ukon ang bus mas naggutok ang dalan bangud mas masangkad sila kag daku ang espasyo nga ila gina-okupar kaysa sa naandan nga jeep.
Ang bus nagapagusto man sang pasaka sang mga pasahero, sige dasuk bisan gutok.
Sa sini nga bahin, luyag ko hatagan ang pasulabi ang sitwasyon nga ginatolerar kag gina-abusuhan ang mga driver kag ila passengers’ assistance officer ukon PAO.
Ginapasakay nila ang mga pasahero nga bisan gutok na sa sulod sang bus. Bentaha para sa ila tungod nga mas daku ang ila kita kag may komisyon kon lagpas sa ila quota.
Ang masakit lang, ginadulugan kag pasakyon ang mga tigulang bisan wala na sang pulungkuan kag hingyuon ang iban nga pasahero nga bakantehan ang bangko kag ihatag sa senior citizen.
Sa akon paglantaw, indi angay, indi patas, kag wala hustisya para sa pasahero nga nagabayad sang husto nga plete nga patindugon ukon boluntaryo nga magtindog para papungkuon ang iban.
Kon gutok na, dapat indi na pagpasakyon ang pasahero. Hulat ang pasahero sa nagasunod nga bus kag didto magsakay. Kon jeep ini, bisan nagabusong, bisan tigulang ang masakay kon wala na bakante, wala naman nila gindulugan.
Bangud nga ang bus masangkad kag pwede makatindog ang pasahero, ginatugutan nila nga magsaka ang pasahero nga tigulang kag ginakonsensya man ang mga pamatan-on nga indi magtindog kag maghatag sang ligwa. Isa ini ka pag-abusar kag wala dapat ginatolerar.
Gani, nagapangabay ako sa Land Transportation Office kag sa Land Transportation Franchising and Regulatory Board nga hatagan ini sang atensyon kag plastaran sang klaro nga patakaran agud nga wala sang may mabutang sa disbentaha nga mga pasahero.
Dimumaan na ina nga konsepto ang paghatag sang pulungkuan tungod sadtong panahon, ilisipon lang ang mga salakyan nga nagalabay sa isa ka ruta, madugay ang paghulat, kag nagapamulak ang jeep sang pasahero.
Naglipas na ang panahon nga gintugutan ang pagsakay sa atop sang jeep ukon sa pagkabit lamang nga makalab-ot sa destinasyon.
Dapat indi pagpasugtan ang mga bus nga magpasakay sang pasahero nga labaw sa ila seating capacity.
Amo na nga nagaminarot man ang mga bus sa pagpadalagan sang ila mga yunit tungod nga kon seating capacity lang kinahanglan sang madamo nga yunit apang tungiod nga ginatugutan ang pagtindog sa sulod sang bus rason nga ginalimitahan man nila ang kadamuon sang bus nga nagadalagan sa isa ka ruta.
Halimbawa, sa ruta nga Balabago-Bitoon sang MITSCOOP, may 21 ka yunit sila sa sini nga ruta apang kon kaisa anum lang ang ila ginapadalagan. Ginbutang nila sa disbentaha ang pasahero nga wala sang opsyon kundi magpagutok sa sulod sang bus. Nagakinot sila sa ila operasyon, sa tawo, sa gatong, sa maintenance.
Wala bala sang sanksyon kon wala nagatuman ang mga transport cooperative sa ila katungdanan nga maghatag sang masulhay nga transportasyon sa ila pasahero?
Paano sila ginadumala sang LTFRB? Wala sang may naga-monitor sa ila operasyon?
Kon magpinagusto sila ang pagpatuman sang ila kaugalingon nga patakaran, ang mga pasahero ang nagakahul-an.
Ginatandog ko ini nga topiko tungod nga madamo sang pasahero sa subong nga panahon kag mas mangin malala ang sitwasyon kon indi pagtalupangdon kag hatagan sang angay nga solusyon.
Ang pagginutok tuga sang tawo, ang solusyon yara sa tawo. Ang sitwasyon ginatuga sang polisiya, ang paghalog yara sa pagpatuman sang husto nga patakaran. (bertladera@gmail.com/PN)
