NAGTUHAW ang pagka-mapadihuton sang mga Ilonggo sa sini nga panahon sang krisis. Natun-an naton kon paano magtindog sa aton kaugalingon nga padihot agud mabuhi kag indi lubos nga magsalig sa ayuda nga ginahatag sang gobyerno.
Nagdata sa social media, ilabi na sa Facebook, ang barter ukon bayluhanay sang mga bagay nga wala sang kwarta nga imbolbado kag ini nasandig sa kaalwan kag kalipay nga nabatyagan sang kada isa. Natun-an naton nga buy-an ang mga bagay nga indi na naton kinahanglan nga madugay na sa aton luyo kag ibaylo sa mga bagay, nga sa aton paglantaw, mas mangin mapuslanon.
Kadungan man sini ang pagdominar sang mga baligya nga produkto, ilabi na sang mga pagkaon, nga ginadul-ong sa mga luyag magbakal.
Madamo sang mga tawo nga ang ila abilidad sa pagluto ukon paghimo sang mga kalan-on ang naggwa kag ila napamatud-an nga may yara sila sang ikasarang sa sini nga bagay. Gingamit nila ang ila social media account agud nga ipaalinton sa mga abyan sa Facebook nga may yara sila sang ginabaligya kag libre ang pagdul-ong sa kutob sang kalayuon nga ila masarangan apang nagapadugang lang sang sukot kon medyo malayo na ukon mas nagakunsumo na sang gatong sa ila salakyan.
May nagabaligya sang utan, gina-post ang larawan, kag lakip ang lugar kon sa diin sila nahamtang. May nagabaligya sang mga bagay ukon kinahanglanon sa panimalay. May nagabaligya sang manok, kasag, pasayan, uga, kag iban pa. Ginabaligya nga preska ukon naluto na, depende sa luyag sang nagabakal.
Kaangay man sini ang ginhimo sang mga restaurant sa syudad sang Iloilo. Naga-post sila sang menu kag kontak agud mapakig-angutan sang luyag magpa-deliver sa ila puluy-an.
May mga mall man nga nagatan-ay sang libre nga pag-deliver sa mga luyag magbakal sang anuman nga produkto nga yara sa ila gina-post sa social media.
Diri naton nakita kon paano nangin creative, resourceful kag puno sang inisyatibo ang mga Ilonggo agud nga makapadayon sa pagnegosyo, makapadayon sa pag-income kag makapadayon sa pagpangabuhi sa tunga sang pandemya.
Apang, maathag nga ini tanan lunsay negosyo nga nagagamit sang ginatawag nga e-commerce ukon digital transactions. Ang tanan nga negosyo ang may patakaran nga ginasunod kag dapat nakarehistro sa Department of Trade and Industry.
Kon nakita naton nga daku ang mabulig sa aton negosyo kag palangabuhian ang online selling, mas nagakaangay nga magpadulong kita sa DTI agud magparehistro sang business name kag iproseso ini agud nga makakwa sang business permit agud mangin lehitimo ang negosyo.
Sa akon pag-interbyu kay DTI-Iloilo director Judith Degala, ginsiling sini nga ang bentaha kon rehistrado ang online seller amo nga maproteksyunan ang mga bumalakal batok sa presyo nga patalang kag depektuso ng produkto. May sukton ukon lagson ang bumalakal kon sa lehitimo siya nga online seller nagbakal.
Mas bentaha man para sa online seller kon lehitimo ang iya negosyo bangud mahimo siya nga maka-avail sa kon ano nga ayuda ang ginahatag sang gobyerno. Mahimo siya nga maka-loan para sa dugang nga kapital ukon agud mapasanyog pa gid niya ang ila negosyo.
Ang kwestyon tuhoy sa pagbuhis ang yara na sa poder sang Bureau of Internal Revenue. Ginasukot lamang sang buhis ang naga-income sang lagpas sa 250,000 pesos apang ang magagmay nga negosyo kag gamay ang kita ang exempted man sa pagbayad sa buhis.
Nagpahanumdom lang ang BIR, ilabi na sa dalagku nga negosyo sa online selling, nga dapat magbayad sa buhis. May mga negosyo nga dalagku kag kilala nga yara sa online kaangay sang mga mall, mga hardware kag iban pa nga dalagku ang kapital kag kita bangud man sa mas mahal nga balor sang produkto.
Wala sang dapat kabalak-an ang mga magagmay nga online seller. Mas nagakaangay nga magparehistro sa DTI kag sa BIR agud nga mangin lehitimo ang negosyo. Mas kampante kag makatransaksyon sing maayo kon kumpleto sa papeles ang imo negosyo.
Tion na nga pasanyugon sang mga online seller ang ila nasuguran nga negosyo. Matuod nga may oportunidad sa tunga sang kalamidad, nagatuhaw ang abilidad nga sa pangabuhi makapatin-ad.
Pangapini ang imo negosyo, himua nga lehitimo kag mag-agom sang ayuda gikan sa gobyerno.
Mahapos ang magproseso, magpadulong lang sa talatapan sang DTI ukon sa negosyo center sa kada banwa kag pun-an sang impormasyon ang application form sa bulig sang mga tinawo sang DTI. May gamay nga bayaran agud makaparehistro sang business name kag bilang panugod sa pagproseso sang business permit.
Hatagan sang dignidad ang online selling nga negosyo, magpadulong sa DTI kag magparehistro. (bertladera@gmail.com/PN)
