Kaangay sa kinaandan, nagasaulog kita sang mga selebrasyon nga wala nakahibalo sang ginsuguran, sang ginhalinan kag sang matuod nga istorya ukon kabangdanan.
Ginguyod kita sang panahon, ginhungit sang tradisyon, kag gin-doktrina sang komunidad kag naghulag santu sa dikta kag impluwensya sang mga nagapasad sang mga polisa sa pagtulouhan, panggobyerno, negosyo, kag komersyalismo.
Nagabaha ang duag pula sa palibot, nagatalbo ang presyo sang mga bulak kaangay sang rosas, nagadiskarte ang mga negosyante sa pagtan-ay sang ila mga tsokolate, may pampaganyat sa mga mall, sa mga kalan-an, sa mga balay-ilimnan, lakip na sa balay-palautwasan.
Masaku ang tanan, may ginahingagaw nga kadtuan kag may ginabibit nga bulak, tsokolate ukon stuff toy ang iban. May yara sang ka-date, may iban nga wala sang date, kag may nagaghiwat man sang group date.
Nalikop na ang tanan sang sini nga selebrasyon, sa panimuot, sa balatyagon, sa edukasyon, sa kultura kag sa kustombre. Nasiod na ang mga tiil kag kamot kag ginaguyod sa madulom nga pinanid sang nagliligad.
Maduguon ang ginsuguran sang ginasaulog nga Valentine’s Day. Ginasaulog sadto sang mga Romano ang piyesta sang Lupercalia umpisa Pebrero 13 tubtub 15. Nagahalad ang mga kalalakihan sang kanding kag ido, kag ginalatigo ang kababaihan sang panit sang mga sapat nga ila gin-ihaw. Lunsay hubog ang mga magkahagugma kag lunsay hublas ang ila lawas.
Nagapila ang mga lanubo nga kababaihan agud hanuton sila kag sa pagpati nga mangin ‘fertile’ sila. May matchmaking lottery, ang bataon nga lalaki nagagabot sa garapon sang ngalan sang babaye kag mangin kaangay sa mag-asawa durante nga ginahiwat ang piyesta kag mahimo maglawig ang ila pag-updanay kon sibu ang pagpares sa ila.
Makabig nga responsable man ang sinauna nga mga Romano sa paghingalan sa moderno nga adlaw sang gugma. Ginpapatay ni Emperor Claudius II ang duha ka lalaki nga lunsay nagahingalan sang Valentine sadtong Pebrero 14 sa magkatuhay nga tuig sang 3rd century AD. Ginkilala sang simbahan Katoliko ang ila ka-martir paagi sa pagselebrar sang St. Valentine’s Day.
Sang ulihi, sadtong A.D. 494, nagtusmaw man si Pope Gelasius sa sini nga bagay sadtong 5th century paagi sa pagkombinar sang St. Valentine’s Day upod ang Lupercalia agud matabog ang pagano nga ritwal nga nangin pahubog nga selebrasyon kag ginhingadlan ang Juno Februata festival bilang “Feast of the Purification of the Virgin Mary nga ang petsa sang pagdumdom ginsaylo gikan sa Pebrero 14 pakadto sa Pebrero 2 kag sang ulihi ginbalik sa Pebrero 14. Kilala man ini bilang Candlemas ukon ang mas bantugon nga piyesta sang patron sa distrito sang Jaro.
Luyag sang emperyo sang Romano, sadtong A.D. 325, nga dulaon ang pagano nga selebrasyon kag isa na diri ang Lupercalia. Wala sang nahimo ang simbahan sa Roma, tubtub sang A.D. 496 gin-islan ni Pope Gelasius ang adlaw sang pagsaulog sang Lupercalia gikan sa Pebrero 15 kag ginhimo nga Pebrero 14 kag ginatawag nga St. Valentine’s Day.
Ginligwat ang pagano nga selebrasyon agud mangin selebrasyon sang Kristiyano kag nagsalin-salin sa mga henerasyon kag tubtub karon nagapabilin ang pagano nga selebrasyon./PN
