LIWAT naman nga gintestingan ang abilidad sang mga ahensya sang gobyerno sa ila pamaagi sa pagresponder sa natabu nga trahedya sa Hamtic, Antique.
Wala nagkulang ang mga nagresponder, ginhimo ang tanan agud nga mabuligan ang mga biktima kag mabatak gikan sa iya nahulugan ang Ceres Bus. Makita naton kon paano nagbinuligay ang mga ahensya sang gobyerno, ang mga volunteer groups, kag ibna pa lamang nga matigayon nga mabuligan ang mga makaluluoy nga biktima.
Madasig nga nabulong ang mga nasamaran kag bisan paano may mga kabuhi gid nga nasalbar bangud sa pagbinuligay sang tanan.
Apang, ang akon luyag hatagan sang igtalupangod amo ang sahi sang mga desisyon nga kinaadan na naton nga ginahimo sa tion nga may magluntad nga aksidente nga naga-utas sa kabuhi sang mga pasahero.
Sa masami, ginapaminsar naton ang gilayon nga imbestigasyon kon paano natabu ang aksidente, kon ano ang mga kabangdanan kag kon sin-o ang may kapaltahan. Gilayon naton nga ginasuspendir ang biyahe sang mga yunit sang salakyan nga ginapanag-iyahan sang operator nga naimbolbar sa aksidente.
Sa kada aksidente, dayon naton basulon ang operator sang bus ukon anuman nga sahi sang salakyan pampubliko, bisan pa gani sa mga salakyan pangkahawaan kag pangdagat.
Tion na siguro nga buksan naton ang aton pang-ino-ino kag bag-uhon ang naandan naton nga paminsaron sa pagresponder sa sini nga sahi sang mga aksidente.
Wala man siguro sang driver nga luyag mapatay samtang nagamaneho, nga may nagahulat nga pamilya sa iya pagpauli. Ang aksidente indi malikawan, wala sang may makapat-ud, wala sang may makatagna. Huo, makabulig ang mga pagtsekyar kag pagmentinar sa salakyan nga mapaiway ang aksidente. Apang, kon tion na nga matabu ang dapat matabu, wala na sang may makapugong.
Kon may aksidente kag may mapatay, mas manami nga builigan na lang gilayon ang mga himata nga mahatagan sang kompensasyon suno sa ginasaad sang kasuguan. Dapat ihatag ini sang operator sang salakyan sa sulod sang kinse ka adlaw matapos ang aksidente. Dapat abagahon sang operartor sang salakyan ang kagastuhanan sang pasyente nga ginabulong sa ospital. Dapat nga ipasiguro sang ahensya sang gobyerno nga ginatuman ini sang natungdan nga operator sang salakyan.
Ini ang kaimportante sang insurance para sa mga salakyan, pasahero, kag mga empleyado sang salakyan nga nalakip sa aksidente.
Indi man kinahanglan nga suspendiron ang iban pa nga mga yunit samtang ginahiwat ang imbestigasyon kon paano natabu ang aksidente. Nahul-an na sang kabuhi, may nasamaran na, apang tuyo pa gid naton pabudlayan ang iban nga mga pasahero nga luyag magtrabaho, mag-eskwela kag iban pa nga may mga padulungan.
Masami, ang aton ginahimo amo nga suspendihon ang biyahe. Nagahatag kita sang huol sa tanan. Nagdugang kita sa mga palaligban. Kon diin ang pilas, dira lang kita dapat sang bulong. Ngaa paralisahon naton ang bilog nga lawas kon ang tiil lang ang may pilas?
Pagkatapos mandu sang pagsuspendir sa iban nga yunit nga makabiyahe, agdahon naman sila nga mag-apply para sa espesyal nga pagbiyahe, agdahon man ang iban nga operator nga magbiyahe sa sina nga ruta agud pun-an ang kakulangan sang salakyan. Nagatuga kita sang dugang nga problema.
Mas maayo siguro nga plastaron naton ang bag-o nga mga patakaran ukon pagsulundan nga kon may aksidente nga matabu, kag kon may mapatay, dapat magresponder gilayon ang operator kag dapat yara ang ahensya sang goyerno nga magabantay sa pagresponder ang operator.
Dapat lang nga maghatag gilayon sang bulig pinansyal, suno sa ginasaad sang layi, sa mga biktima. Kinahanglan nga ipasiguro sang gobyerno nga ang tanan nga operator may kapasidad sa pagbayad sa anuman nga aksidente nga matabu.
Ang kinahanglan sang mga himata sang mga biktima amo ang ayuda, indi ang resulta sang imbestigasyon.
Ang pagtumod sa mga kabangdanan ang magaabot sa ulihi apang dapat bulig sa mga biktima ang ginapasulabi.
Sa nasiling na, wala sang may luyag nga matabu ang aksidente, wala sang luyag nga may mapatay kag may mahatagan sang daku nga huol. Ang importante diri kon paano naton gina-atubang ang ini nga hangkat sa aton ikasarang.
Dapat ang aton solusyon makapahagan-hagan sa sitwasyon, indi ang makaparalisar sa komunidad.
Dapat bag-uhon naton ang pamaagi sa pag-atubang sa problema nga wala nagapalala sa sitwasyon kag mas nagahatag sang dugang nga huol sa pumuluyo.
Ipangibabaw naton ang mga pamaagi kon paano mabuligan ang mga biktima sa aksidente nga indi matublag ang gawi sang mga pumuluyo sa sina ruta paagi sa paghatag problema sa kon ano ang ila masakyan.
Ang gamay nga pagbag-o sa aton pagresponder sa sini nga sitwasyon posible nga makapamag-an sa ginalukdo nga huol. (bertladera@gmail.com/PN)
