Pulong nga Hiligaynon dapat gamiton, indi pagkalimtan

SA PAGLIGAD sang tinuig, amat-amat nga ginakalimtan, ilabi na sang ulihing-tubo, ang paggamit sang lokal nga lengwahe.

Ginahatagan nila sang pagtamod ang paggamit sang English sa pagpati nga mas matahom ini pamatian kag, tungod sini, mangin maalam sila sa panulokan sang mga tawo.

Ang iban, maka-istar lang gani sa iban nga lugar sang pila ka bulan, indi na dayun makahibalo maghambal gamit ang natawhan nga pulong kaangay sang Hiligaynon.

Gani, dalayawon ang mga tawo nga naga-tinguha para mabuligan kag matudloan ining mga ulihing-tubo sa paggamit sang natawhan nga pulong.

Kabahin sini nga mga tawo amo ang mga columnists sang Panay News.

Imbes nga magsulat sang English para mas labi nga magdamo ang ila mga bumalasa, mas ginpili nila nga magsulat sang column gamit ang Hiligaynon.

Ini indi tungod nga indi sila makahibalo mag-English kundi gusto lamang sang sining mga columnists nga mapreserbar ini nga pulong kag matudloan ang mga ulihing-tubo kon paano gamiton kag ma-amligan ang natawhan nga pulong.

***

Para kay Joel Franco, ang pagsulat sang Hiligaynon ang isa ka pamaagi para mapukaw kag ma-engganyo ang mga pamatan-on nga maggamit sang Hiligaynon.

Si Franco nagasulat sang column nga “Pautwas” para sa Panay News humalin sadtong Agusto 1, 2016. Isa man sia ka reporter sang dyRI RMN Iloilo.

Namutikan ni Franco nga madamo karon sang mga pamatan-on ang indi makasigawod sa paghambal sang Hiligaynon kag mas maalam pa maghambal sang English ukon Tagalog.

Paagi sa iya pagsulat sa Panay News, nagalaum sia nga makatuon ang ining mga pamatan-on kag mahanas sa paggamit sang pulong.

Nakabulig man ang pagsulat ni Franco sa sini nga pamantalaan para mangin tayuyon mismo ang iya paghambal gamit ang pulong.

“Indi man ako hanas gid sa Hiligaynon apang sa padayun nga pagsulat kag paggamit sini nga pulong, nahanas naman ang akun utok,” hambal ni Franco.

***

Kaangay ni Franco, nagapati man si Wenceslao “Matt” Mateo Jr. nga isa ka bugal ang pagkilala sang kalabanan nga mga Filipino sa bug-os nga Pilipinas sang pulong nga Hiligaynon.

Hambal ni Mateo, nakilala ang Syudad sang Iloilo bangod sang mga Ilonggo nga kon maghambal malolo, manami pamatin-an, kag kasubong nga naga-agda sa pakig-abyan.

Para kay Mateo, pinasahi ang lokal nga pulong kaangay sang Hiligaynon bangod nga may kaugalingon ini nga tinaga kag kahulogan kon i-kumparar sa iban nga pulong.

Si Mateo ang tagsulat sang column nga “Hilway nga Panugdaon ni Matt” sa Panay News.

Nagapati man sia nga ang Hiligaynon amo ang pinakamaayo nga gamiton nga komunikasyon sang mga Ilonggo para mahapos nga makapalab-ot sang mensahe.

Labi sa tanan, nagapati si Mateo nga daku nga bahin sa pag-uswag sang kultura sang mga Ilonggo ang paggamit sang Hiligaynon, rason nga dapat ini nga ipabilin kag padayunon sa paggamit.

“Importante gid nga i-palapnag naton ang lokal nga pulong (nga Hiligaynon). Aton ini kinahanglan sa pagpabilin kag pagpa-uswag sang aton kultura,” hambal niya.

***

Para naman kay Runji Jamolo, kontribusyon niya sa komunidad ang pagsulat sa Hiligaynon.

Handum ni Jamolo nga mapukaw ang atensyon sang iban nga mga Ilonggo nga wala nagagamit sang Hiligaynon.

“Ang akon column is in Hiligaynon, my humble contribution to the seemingly na-corrupt na nga [pulong] naton. Dapat ipabugal naton nga mga Ilonggo ang aton Hiligaynon,” hambal ni Jamolo.

Si Jamolo ang tagsulat sang column sa Panay News nga “Labay Man Akon.” Sia isa man ka reporter sang dyLL 585 AM Radyo Pilipinas Iloilo.

Namutikan ni Jamolo nga wala gina-seryoso sang iban nga Ilonggo ang paggamit sang Hiligaynon samtang may iban man nga nagagamit apang salâ nga tinaga ang ila ginagamit.

Ginatudlo ni Jamolo nga mga kabangdanan kon ngaa madamo sang indi makahibalo maggamit sang Hiligaynon amo ang text kag mga social media nga indi matadlong ingkaso na-post mo na.

Nagapati si Jamolo nga, paagi sa iya column, matadlong ang salâ kag mapabilin nga buhi ang Hiligaynon luwas pa nga mangin pamilyar ang mga makabasa sini.

Ginakalipay man ni Jamolo nga madamo sia sang nabatian nga mga feedback halin sa bumalasa sang Panay News nga nagadayaw sa iya paggamit sang Hiligaynon.

***

Kasubong sang tatlo ka mga kulomnista, ginpili man ni Roberto “Bert” Ladera, anchorman sa RGMA dySI Super Radyo 1323 kHz nga magsulat sang column sa Panay News (“Panudaon”) gamit ang Hiligaynon para mapabutyag sang deretso ang iya punto ukon opinyon sa mga nagkalain-lain nga topiko ukon isyu.

“Mas ginpili ko ang pulong nga Hiligaynon sa pagsulat agud nga mas makapahayag ako sang mas maathag kag puno sang kahulugan,” hambal ni Ladera.

Para kay Ladera, importante gid ang pulong nga Hiligaynon nga gamiton sa pagsulat agud nga indi mapanas ukon madula ang aton kinaiya bilang mga Ilonggo.

Indi ini dapat matabunan sang iban nga mga pulong kag dapat nga mangin kabahin sang mga balasahon agud mas mahanas ang mga dila sang nagabasa kag mahangpan nila ang pulong nga ila dapat masami nga ginabungat.

Na-obserbahan man karon ni Ladera nga mas nagadamo na gid ang mga artikulo nga ginasulat sa English, rason nga posible tunaan ini sang pagkalumos sang pulong nga Hiligaynon.

Ini ang rason kon ngaa gina-mintinar kag padayun sia nga nagasulat sang Hiligaynon para makapabugtaw sa iban para magsulat man kag maghambal gamit ang natawhan nga pulong.

“Ilonggo lang ang may pulong nga Hiligaynon. Ini ang aton tanda, ini ang aton bansag, ini ang nagahatag sa aton sang dungog,” hambal ni Ladera./PN