NAPASLAWAN ang pumping station sang syudad sang Iloilo nga masuyop kag mapahunas ang sul-ob sang tubig-dagat sa mga mayor nga dalanon sang syudad sang Iloilo.
Nangin viral sa social media ang pagtuhaw sang tubig sa tunga sang dalan bisan pa nga wala sang ulan kag tuman ang tagiti sang init.
Kabahin sang drainage master plan sang syudad ang pagpahamtang sang duha ka pumping station nga yara sa General Luna Street sa luyo sang Jalandoni Bridge kag ang isa yara sa Muelle Loney kag ang mga ini lunsay gina-operate kag gina-maintain sang DPWH Region 6.
Nahibaluan nga nagabalor sang 11 million pesos ang kada pumping station nga magamit lang, suno sa DPWH-6, kon hunas kag kon damo ang tubig sa detention tank, apang kon taob magabalik-balik lang ang tubig bangud nga ang ginaduso pagwa sang sini nga pumping station ang nagasul-ob naman sa drainage.
Nahibaluan nga ang detention tank amo ang teniran sang tubig-ulan, dira magatipon agud nga indi magdanaw ang syudad. May taklob ini sa ibwangan nga dapat saraduhon kon taob kag buksan kon hunas agud nga ang natipon nga tubig mahimo na nga mabuslog gikan sa detention tank.
Apang manubo ang ibwangan sini rason nga may pump nga magasag-a sang tubig gikan sa detention tank kag agud nga mabuslog sa suba.
Pero bangud manubo ang outfall, kinahanglan pa suno kay Jardeleza nga gamitan sang pump agud masag-a ang tubig antes ibuslog sa suba.
Dugang nga kagastuhanan sa gobyerno suno sa iya ang pagtinlo sa detention tank bangud magatenir diri ang tubig.
Nahibaluan nga ang DPWH nagpatuman sang P100-million comprehensive drainage project nga nagatuyo nga masolbar ang masami nga pagbaha sa downtown.
Ang trabaho sa drainage project nagsakop sa apat ka mayor nga mga dalanon – General Luna, Jalandoni, Rizal, kag JM Basa. Nagpromisa ini nga matapos na ang pagbaha sa mga dalanon sang Fuentes, Mabini, Quezon kag Valeria, nga pila lang sa mga lugar sa syudad.
Ang outfall sang drainage system yara sa Iloilo River sa bahin sang Muelle Loney Street kag sa likod sang Iloilo Terminal Market.
Gin-umpisahan obra ang proyekto sadtong tuig 2017 kon sa diin may mga pagligwat sa ruta sang mga salakyan nga ginhimo lamang nga mahatagan sang ligwa ang pagtrabaho sa sini nga proyekto.
Malawig man ang pag-antus sang pumuluyo tubtub nga nahuman ang proyekto kag naglaum nga masolbar sini ang pagbaha sa mga dalanon.
Apang ang konsepto kag ka-epektibo sang proyekto ang gintilawan, indi sang ulan kundi sang taob.
Diri nakita ang sayop sa konsepto, ang kakulang sang maid-id nga pagtuon kag ang kabus nga antisipasyon sa posible nga matabu sa palaabuton.
Daku naman nga palaligban kag dugang nga pondo naman ang ginapasiplatan sang iban agud nga masolusyunan ang problema.
Kinahanglan nga i-rebyu kag tun-an liwat ang sitwasyon, tukibon ang sayop kag angay nga solusyon agud nga indi mauyang ang milyunes nga ginagasto sang gobyerno sa proyekto.
Dapat liwat nga magsugilanon ang DPWH-6 kag Iloilo City Government kon paano maamligan kag mamentinar ang pumping stations, kon sin-o ang mangin responsable sa pag-operate sini kag kon sin-o ang magamonitor sa sitwasyon agud gilayon nga makaresponder kon kinahanglanon.
Indi man masami nga nagaluntad ang kaangay sini nga sitwasyon. Tumalagsahon man lang nga magsaka ang tubig, ilabi na kon kapin sa dos metros ang taob. Apang importante nga sa kada may kaangay sini nga senaryo, maabtik ang aton syudad kag ahensya sang gobyerno sa pagtalupangod diri.
Makasiling kita nga normal ang pagtaob, normal nga magsul-ob ang tubig-dagat, apang ang indi naton mabaton tungod nga gingastuhan naton sang ginatos ka milyon ka pesos apang wala sang nahatag nga solusyon nga ang tuyo sang sini nga proyekto amo nga solusyunan ang ini nga problema.
Ginalauman naton nga kon may kaangay pa sini nga proyekto nga ginaplano ang DPWH-6 kag ang syudad, kuntani mas madalom nga pagtuon kag makasabat indi lang sa subong nga tion kundi lakip nga masabat ang palaabuton paagi sa paglantaw sa posible nga mangin sitwasyon. Dapat antisiparon na ang liwat nga pagtaob kag mas mataas nga taob tungod sa ginasiling nga epekto sang climate change.
Madugay naman kahibalo ang tanan nga manubo ang lebel sang syudad kaysa sa dagat kag dapat gina-monitor agud makumparar kon ano na ang mas gintaas sang taob kaysa sa ginhamtangan nga lebel sang pila ka bahin sang syudad.
Lubos nga pagtuon ang kinahanglan antes dugangan ang pumping station. Indi kita magpatuyang sa paggasto sang kwarta agud lamang nga may ipakita kita nga proyekto kag kuno solusyon sa problema apang indi gali epektibo. (bertladera@gmail.com/PN)
