NAGHIMULAT kita nga makakita sang kasanag sadtong tion nga nagligom ang dulom sa aton palibot.
Ginapangita ang gamay nga iwag nga nagasimbolo sang paglaum sa tunga sang kadulom. Gina-apresyar ang igpat sang kasanag, bisan pa ang naga-iraw, tungod ini ang nagadis-og sa kadulom.
Ang natabu nga halos tatlo ka adlaw nga black out sa isla sang Panay, Guimaras kag Negros nagpamuklat sa aton kon paano naton lantawon sa husto nga perspektibo ang sitwasyon sang kuryente.
Matuod nga ang hitabu naghatag man sang kahigayunan sa iban nga negosyo, kaangay sang hotel, restaurant kag mall nga nakaangkon sang mas daku nga kita bangud gintulod ang mg pumuluyo nga mag-agom sang ila produkto kag serbisyo kabaylo ang komportable nga pamatyag batok sa mapaang kag madulom nga sitwasyon.
Sa pihak sini, madamo man sang negosyo ang nakaangkon sang kahul-anan, napyerdi ang ila produkto kag indi sila makahatag sang ila serbisyo bangud wala man sila sang ikasarang nga pun-an ini paagi sa pagbakal sang generator nga makahatag sang kuryente.
Magluwas sa negosyo, natublag man ang trabaho kag pagsinarayo sang pumuluyo. Indi malipod nga mayoriya ang apektado kag daku nga kahul-anan ang natuga sini sa pumuluyo.
Samtang, nakita man naton ang kabug-usan nga larawan sang sitwasyon. Liwat nga nabukaran ang sistema kag napabutyag ang kinaiya sa tunga sang “generation”, “distribution” kag “transmission” kag kon ano ang rolyo sang kada isa para sa istable, kag masaligan nga suplay sang kuryente.
Naglipas na ang mainit nga sungaw sang balatyagon. Nagbalik na sa normal ang sitwasyon kag tion na nga atipanon ang pagtukib sa kon ano ang rason sang pagtuhaw sang problema.
Ang natabu isa ka realisasyon nga dapat talupangdon ang sistema kon nagakabagay pa sa sini nga panahon, kon makasabat pa ini sa mga kinahanglanon kag karon nga sitwasyon.
Nagasanyog ang pangabuhi. Nagadaku ang pagkinahanglan sang kuryente. Kag nagalipas man ang panahon gani ang gamit angay man nga kay-uhon ukon ipadalom sa maintenance.
Isa man ka realisasyon ang nagluntad nga blackout agud nga mausisa kon ang kasuguan angot sa generation, transmission kag distribution kinahanglan na nga rebisahon agud nga magsabat sa kinahanglanon sang karon nga sitwasyon.
Tuhay ang sitwasyon sang ginpasar ang EPIRA law kag iban pa nga mga kasuguan sadto kaysa sa karon nga kahimtangan.
Maayo man nga nagpasar sang resolution ang mga kongresista nga usisaon ang natabu agud nga maathagan kita kon ano na ang sitwasyon kag makahimo kiita sang tikang kon ano ang dapat nga himuon agud indi na masulit ang natabu kag kon paano pa mapaimprubar ang sistema.
Nakadangat naman sa senado ang tuhoy sa natabu kag nagaplano man sila nga usisaon ini. Nakalab-ot man sa igdulungog ni Presidente Ferdinand Marcos, Jr. kabangdanan nga nagmandu siya National Grid Corporation of the Philippines nga imprubahon ang ila serbisyo, lakip man ang iban pa nga ahensya nga may katungdanan sa sini nga problema.
Lauman naton nga mabukaran ang nagapanago nga problema kag matungkad ang gintunaan sini agud nga mahatagan sang angay nga solusyon. Kon kinahanglan nga amendahan ang kasuguan, mas maayo pa gid agud nga makasabat sa hangkat sang karon nga kahimtangan.
Kon kinahanglan nga separahon ang kada isla nga may kaugalingon nga mga planta nga direkta nga makasuplay sa ila konsumidor, mas maayo pa gid. Indi lamang pagkakason ang mga kable kag kon mahimo nga dugangan pa para may alternatibo nga linya nga kon engkaso may diperensya sa pihak, may isa pa ka linya nga malatayan sang kuryente.
Nagadaku ang demand sa kuryente. Madamo sang negosyo nga nagatindog. May yara pa sang nagahana nga magtukod kag madamo pa sang nagaplano nga magpahamtang sang ila negosyo diri sa isla sang Panay. Gani, indi naton pwede nga pabuyan-buyanan lamang ang sitwasyon tungod nakita na naton ang daku nga huol sa aton pagpangabuhi.
Matuod nga kon magdulom, pilit naton nga sinasipat ang aton panulok agud nga makakita. Pilit naton nga ginabuksan ang aton mata agud nga makakita sang kapawa. Kag ang blackout, nagpamuklat sa aton sa sitwasyon, nagduso sa aton nga mangin handa kag maghimo sang paagi agud nga makalikaw sa pagluntad sang kaangay nga hitabu.
Kinahanglan nga magtingob ang tanan nga may kabahin sa sini nga sistema kag usisaon kon diin may diperensya kag kon ano ang dapat nga himuon agud nga mapasiguro sa mga konsumidor nga indi maluntad ang kaangay nga huol.
Kon kaisa, kinahanglan nga may magluntad nga hitabu agud nga makamuklat kita kag makarealisar nga may kakulangan pa nga dapat talupangdon kag imprubahon. (bertladera@gmail.com/PN)
