SAKAY na! Saka na. Panawag sang tsuper sa iya mga pasahero.
Apang kon kaisa, “barker” sa jeep ang nagatawag sang mga pasahero sa silent arrangement nga may matunghol sa iya nga sensilyo ang tsuper (kon may mapasaka nga pasahero).
Isa ka bes, nakabati ako sang bayluhanay sang masakit nga sugilanon sa tunga sang pasahero kag sang barker. Nagapanukot sang piso sa kada pasahero ang barker apang wala sang tuyo nga maghatag sang kasubong nga kantidad ang tsuper kay paradahan man ang ginsakaan. Bisan indi pa mag-effort ang barker, (may barker kag sa wala) magasaka sa salakyan pampasahero ang commuter, rason sang tsuper.
May rason man ang driver! (Abi ko ginhatagan man sadto sang kabuhian ang mga barker. Ngaa balik naman sila sa paradahan?)
***
Gab-i na sadto. Manugsira na ang mall sa City Proper. Nagsaka ang mag-iloy. Nagasyagit ang iya bata. Sang nakapungko na ang iloy kag sabakon ang iya apat ka tuig nga bata nga lalaki, nagawaras kag nagasinggitan ang anak. Indi malikawan nga makuha ang atensyon sang mga katupad nga pasahero.
Dugay na ang pahipos sang iloy sa iya bata nga daw sa indi malugpayan, nagsugod na sa pagpahilabot ang iban nga pasahero.
Sssssshhh, hambal sang isa ka babaye. Indi magsyagit. Karon dakpon ka sang pulis!
May isa pa gid ka pasahero nga nagtinguha man sa pagsaway sa bata…kag sang ginbalewala sang bata ang iya pagsaway, nagkutibkutib ang iyay sa pagsiling nga nakulangan sa pagdisiplina ang ginhikanan.
Sa kilid sang iloy, namangkot ang isa ka pasahero kon ngaa amo na lang sina ang tantrums sang bata. Ano ang ginhalinan ngaa ang iloy ginabatuan sang iya bata?
Sa mga kahigayunan kasubong sini (sa sulod man sang salakyan o sa diin man) pabayaan na lang naton ang iloy sa pag-handle sang ila kahimtangan.
Indi kita mag-asta nga daw sa mas madamo pa ang aton nahibal-an kay basi makabuhi kita sang mga panugdaon nga basi makasaklaw sang balatyagon sang iloy ukon basi makapalala pa sang kahimtangan kasubong abi sang negative impression sang bata sa mga adult members sa palibot.
Wala pa gani tatlo ka kilometro ang nabyahe namon, nagtahaw na ang bata. “Basta, Mama, ha? Mabalik kita buwas, ha? Promise mo na?!”
“Huo. Mabalik kita buwas. Manugsira na ang mall kag hingabutan pa naton ang last trip sa terminal.”
O, ‘di bala?
***
Daw struggle na gid karon ang magsakay sa depasahero nga jeep. (Worst pa gid kon Lunes sang aga. Kapin pa kon maulanon ang panahon.)
Sa handum ko nga makasakay sa gilayon, nagpadulog ako sang isa ka salakyan. Sa atubang ko guid nagdulog ang jeep. Ang driver nagsiling, saka na, ‘Day. Puede pa ang duha (ka pasahero) dira. Gani naghingagaw ako makasaka, ugaling mas nauna sa akon ang isa pa ka estudyante.
Sang sa sulod na ako sang salakyan, naghambal ang driver nga “Indi ka na makaigo dira, ‘Day. Kadakodako nga daan sa imo! (Indi lang dako kundi twice as big.)
Manong, hambal ko. Kon indi ka na maka-accommodate sang isa pa ka pasahero, hambalon mo lang politely. Wala ka na sang deber (right) sa pagpalabtik sang sugilanon sa pasahero mo!
Actually, body shaming ang tawag sina. Ang body shaming isa ka sahi sang pagpangtamay o “bullying.”
Edukado man o indi, may mga tawo gid man nga bully nga ginapatihan nakuha nila sa ila nadak-an.
Gilayon ako nga nanaog sa iya salakyan. Sa pensar ko, bisan nagahingagaw ako sang “next trip out”, indi ko kinahanglan magbatas upod sa tawo / magsakay sa salakyan sang tawo nga indi makahibalo sa pagrespeto sang kasubong nya.
(Madamo ang nagtugda sa akon nga kontani, ginkuha ko ang plate number nya. Kon biktima ka ugaling, kon kaisa wala ka man nakahibalo sang imo himuon but to feign the pain.
***
May mga “prude” gihapon sa palibot, no?
May isa ka bataon nga iloy nga napilitan sa pagpasuso sa iya nagahibi nga bata. Wala sapayan sang mga “prying eyes”, ang iloy nagpatiti sang iya lapsag sa sulod sang depasahero nga salakyan.
Day, hambal pa sang may edad na nga babaye. May lactating station sa mga mall. Ang luyag seguro sang may edad na nga magpanaog ang iloy kag didto pa padedeon ang iya baby sa tago nga lugar.
Ang baby indi na makahulat. Puede gid pasusuhon sang ilkoy ang iya bata sa sulod sang salakyan. Suportahan naton ang pagpasuso sang iloy sa iya bata.
Respetuhon naton ang iloy. Indi na naton pag-ipamilit pa sa iya ang aton pagpati. Kon nasaw-ahan, indi na lang pagtuluka.
Nagapanginbulahan gale kita sa mga Breastfeeding Ilonggas nga nag-upod sa Hakab Na 2018 sadtong Sabado. Gikan sa pila lang sadto ka iloy nga bugalon nga nagapasuso sa ila bata, karon may sobra 300 sa ila nga nagbuylog.
Suno sa World Health Orgnaization, 26 percent lamang sa mga Flipinina mothers ang nagapasuso sa ila bata. Gina-encourange naton ang mga iloy nga i-breasfeed ang ila mga lapsag bangud sang health benefits sini.
Gani sa masunod nga may makita kita nga iloy nga nagapasuso, sa publiko man o pribado nga lugar, labing mayo nga aton suportahan…mapa-lactating station man o mapa-salakyan.
Sakay na! (runjirjamolo@gmail.com/PN)
