SAMTANG wala pa ang bakuna (vaccine), dapat makalikaw gid kita nga ma-infect sang “very contagious” nga COVID-19 virus.
Pero kon malab-ut gid man kita, indi lang kita magdula sing paglaum kag pagsalig sa Ginuo sa ining away naton sa COVID-19 virus.
Pabakuron man ang aton natural immunity upod ang maayo nga pagtatap sang doktor agud mapunggan ang paglala kag mapaayo pa ang aton ginabatyag.
Una gid nga hingyu agud makalikaw kita sa infection amo ang pagdumili nga makasulod ining tubu China nga virus.
In fact, ginhimu ta na ang dapat himuon sa una nga pag-atraka sini. Apang nakasulod gid, mayormante sa Metro Manila, nga sentro sang foreign travel sa pungsod halin sa China kag sang nalatnan na nga mga pungsod.
Maayo lang kay ginpa-lockdown dayon sang aton gobyerno nasyonal ang Luzon agud mapunggan sa paglapta ining virus sa iban nga bahin sang pungsod, katulad sang siyudad kag probinsya sang Iloilo.
Ugaling nakapanagil-ut gid ini kag nagdeklarar man ang Iloilo sing lockdown sadtong Marso 20, apat ka adlaw pagkatapos nga gindeklarar ang lockdown sa Luzon sadtong Marso 16.
Nonetheless, nakahingagaw kita maghingyu sang mga paagi nga mapunggan ang paglapta pa sang virus.
Una na dira ang pagpa-untat sang tanan nga byahe sang eroplano pasulod sa Iloilo. Ginpatuman man ang rekomendasyon sang Department of Health (DOH) sa pag-isolate ss mga Infected, pati na ang mga Probable kag Suspected nga mga kaso upod na ang community kag home quarantine, kag pati na gani ang curfew.
Apang, indi madale-dale ang pagsunod sang mga pumuluyo sang sining mga pagsulundan, una tungod gani nagapuyo kita sa isa ka Demokrasyahon nga pungsod. Indi pareho ini sa authoritarian nga pungsod nga pwersahan nga gina-lock-up ang mga pumuluyo nga indi kinahanglan maghatag pa sang ila rason.
Ang iban nga pumuluyo sige pa gani ang pagpasaway kag wala gani gapati sa kapintas sang COVID-19 kag magsiling pa sing “depende ina ya sa tawo” kag “kon tion mo, tion mo!” May ara man nga mga natural risk-takers nga daw mga may anting-anting nga indi madutlan sang COVID-19.
Apang amat-amat gid man napatuman ining mga pagsulundan sa pagpatuman na sang bagay nga mga kasuguan, nga amo lang ang paagi sa Demokrasya nga mapasunod ang mga pumuluyo.
***
Tungod sang madasig nga paglapta sang infection, indi pa gid mapunggan ang pagsaka sang mga kaso sa Luzon, bisan nga sa mga lokalidad naghagan-hagan na ang infection kag handa na gani ang iban, lakip na ang Iloilo, sa pagpatuman sa indi madugay sing “lockdown exit” bisan paamat-amat lang.
Gintugot na gani naton ang pagbaton sa mga manugpauli nga mga OFW, nga laban sini mga seaman halin sa ila destino sa iban nga pungsod.
Sentimental ang mga Filipino kag kon pwede lang papaulion gid ang ila mga himata nga OFW.
Tungod sini, ginpapauli ang una nga batch nga 178 sa Iloilo City sadtong Abril 29, sa kondisyon nga negatibo sila sa COVID-19 sa ila paghalin sa Metro Manila.
Apang, daw natontohan kita kay ang lima sang gin-quarantine sing 14 ka adlaw nahibal-an nga positibo gali sang i-subject sila sa RT-CPR test sa pag-abot gid nila sa ila ginpadayunan nga otel diri.
Sunu sa spokesman sang Regional Inter-Agency Task Force (RIATF) ang pag-test sa ila saMetro Manila ginhimo sa Rapid Covid-19 testing machine, nga dapat ginhimo na tani sang mas masaligan nga test sang RT-CPR machine.
Sunu sa mga health experts, ang paggamit sang RT-CPR dapat man sa husto nga timing kay ang infection mauna sang 3-5 ka adlaw sa pagpakita sang sintoma. Kinahanglan man ang husto nga kadamuon sang swab specimen kag bagay nga “skills” sang specialist.
Dapat tani ginhimo ang pag-test nga daan sa RT-CPR didto sa Metro Manila agud i-retest lang sila diri sa Iloilo City sa pareho nga testing machine sa posibilidad na lang sang infection sa tion sang pag-biyahe. Indi kay kumpirmahon ini sa Rapid test nga “inconclusive” gali.
Pasalamat na gid lang kita seguro nga ang lima nga nangin positibo, nga ang isa sini manugpauli sa Guimaras, may todo bantay kag pagpangamlig nga indi gid makagwa sa ila ginadayunan, ma-isolate sing nagakaigu, kag mabulong tubtub mag-ayo. (w_mateojr@yahoo.com/PN)
