SIN-O si nanay mo?
Sa pagka-ordinaryo nga pamangkot apang sa masami may nakaaangot nga pamangkot pa. Kon nadula ang bata, sin-o ang nanay mo? Kon may kaayuhan nga nahimo ang bata, sin-o ang nanay mo. Kapin pa gid kon may kalainan nga nahimo, sin-o ang nanay mo?
Ina bangud nga ang bata naka-attach sa iya iloy. Kapin pa kon menor de edad ang pagahambalan.
Ang nadak-an sang bata sa iloy niya nakuha. Gani ang pinanilagan (etiquette) ukon pinamatasan dapat natun-an na sa puluy-an pa lang. Reinforcement na lang ang sa eskuelahan nga sadto isa ka pagtulun-an sa Good Manners and Right Conduct (GMRC) o Values na sa karon nga curriculum.
Kon hambalon na gid man, daw makasiling kita nga tanan na lang “nanay” ang may katungdanan?
Nanay ang dughan o tagipusuon (heart) sang puluy-an. Ang mga nanay ang dalaganan sa panahon sang ital-ital. Nakaseguro kita nga mahangpan sang nanay ang iya bata kapin pa kon may dapat nga inugpautwas.
Dinumaan na nga pagpati nga ang utak dapat mangibabaw sang sa balatyagon. Kon kaisa kinahanglan man nga hangpon ang balatyagon agud makahimo sang tama nga pamat-ud. Amo gani nga bisan nga wala pa sang kasanagan, basta nga makapauwas kita sa aton iloy, daw sa naghaganhagan na ang problema nga aton ginadala.
Kon kaisa, indi mahangpan sang iban pero kon napautwas sang bata ang iya problema sa iloy nga may “listening heart” didto pa kag masanagan ang iya bata. Pasalamat kita nga may iloy kita nga aton masugiran sang kon ano-ano lang (pati na ang daw sa ka wala pulos) nga hitabo sa aton adlaw.
Apang kadamo man nga mga iloy ang nagabatyag nga daw sa indi sila makasarang sa katungdanan sang ila pagka-nanay. Kapin pa karon nga panahon nga daw sa madamo pa ang nahibal-an sang ila mga bata sang sa ila o mas advance pa ang nahibaluan sang mga bata bangud sa teknolohiya.
Indi dapat ma-confuse ang iloy sa papel sang manunudlo. Pero dako gid ang iya sarang mabulig sa pagtulun-an sang iya bata kon siya man may lantip nga ihibalo agud iya ma-encourage ang bata sa pagtinguha para mag-excell sa academics o malab-ot ang iya tinutuyo.
Nadumduman ko pa sadto kami sang akon iloy. Kon may assignment ako nga medyo indi ko nahangpan sang lubos, ginapabasa niya sa akon aloud kag ginahimulatan niya nga hangpon suno sa iya paghangup kag ipaathag sa akon. Indi nga daw sa encyclopedia sya ah…ginahimulatan nya summarize o hatagan sang synopsis.
Ang isa sa katungdanan sang iloy amo ang mangin creative recorder. Ginasukot nya ako sang akon mga grades. Kon san-o ang masunod nga exam. Kon napanghandaan ko. Pati gani sa pagseguro nga temprano pa ang tulog para mas temprano ang pagbugtaw kon aga. Stage mom na kon tawgon ini karon. Pero indi siya physically present sa tana ko nga activities sa eskuelahan. Yara siya sa pensar ko nga kon nahimo ko ini, mapabugal ayhan niya ang obra sang iya bata? Pero average student lang ako sa school. (Between school work kag domestic work, mas nahanas ako sang husto sa buhay sa balay nga napuslan ko naman bangud antes ako nag-community immersion, ansyano ako sang pagpalakat sang amon panimalay sa paggabay sang akon nanay.)
Ang iloy amo man ang tag-coordinate sang tanan nga responsibilities. Sa lamharon ko nga edad, natun-an ko sa akon iloy ang paghatag kahulugan sa housework. Bangud halus tanan kami nga mag-utod naga-eskuela kag indi na masarangan ang pagpasueldo sang bisan isa ka timbang. Kami na ang gintulinan sa pag-obra sini. Gani wala namon nga mag-ulutod ginakahuya ang pagpaninda, pagpanglaba, pagluto kag kon ano pa nga katulad bala nga manubo nga sahi sang obra ang house chores.
Labaw sa tanan, natun-an ko sa akon iloy ang pasensya kag paghimud-os nga malampuwasan ang tanan nga pagtilaw. Ang iban posible mangyubit. Ang iban posible manghikay. Ang hambal sa akon sang akon iloy, indi man kinahanglan nga “first honor” ka gid. Ang siling lang niya nga himulatan mo nga himuon ang imo obra sang “the best” sa imo masarangan agud kon ikaw husgahan gid man, masiling mo sa imo kaugalingon nga wala ka nagpabuyanbuyan. (runjirjamolo@gmail.com/PN)
