GINAPADALI ni Mayor Jerry P. Treñas ang pag-aprubar sang bulig nga mahimo ihatag sang siyudad sa mga nalisdan sang padayon nga paglupok kag pagwas-ag sing volcanic ash (abo) sang Taal Volcano sa Batangas.
Siling niya nga indi niya mabatas nga mamati lang sa nagakatabo nga indi man lang makahatag sing bulig.
“Maluoy man kita sa linibu nga yara karon sa nagakalain-lain nga evacuation centers, samtang ang iban nagahingagaw pa sa pagpalagyo pagwa sa danger zone. Ipangamuyo naton sila nga maluwas sa peligro,” siling pa ni meyor.
“Nagabulig gani kita sa iban nga LGU, ngaa indi abi sa ila,” dugang ni meyor.
Sa interbyu sa iya sang Iloilo City Hall Press Corps sang Miyerkoles nagpasalig si meyor nga may nabilin pa man sa pondo sang siyudad sa Quick Response Fund.
Indi lang niya mapihu kon pila gid, apang ginapahikot na niya sa City Disaster Risk Reduction and Management Office (CDRRMO) kon pila gid ang pwede mahatag.
Samtang, ginapangayo man ni meyor nga aprubahan sang sanggunian ang paghatag sang sining bulig.
Plano niya nga ihatag ining bulig paagi sa gobyerno sang probinsya sang Batangas, sa diin nahamtang sa Taal Lake ang bulkan.
Una nga naapektuhan sang paglupok kag pagbuga sang volcanic ash sang bulkan sugod sadtong Enero 12 amo ang Batangas City, Balayan, San Luis, Bauan, kag Santo Tomas sa Batangas; kag ang Tagaytay City, Cavite kag Alfonso sa Cavite.
Nagalapad pa ang halit sini samtang nagasaylo-saylo ang hangin kag nagalawig ang lakat sang aso dala ang volcanic ash.
Sa karon, sa state of calamity na ang Batangas kag Cavite, kag suspendido ang mga klase kag mga upisina sa sulod sang danger zone nga 14 ka kilometro halin sa Taal Volcano.
Samtang wala pa sing may nabalitaan nga napatay nga mga tawo, madamo na nga kasapatan ang nagkalamatay, mga tanom nga naputos sa volcanic ash, lakip na ang mga atop kag mga buhok sang tawo nga yara sa gwa sang ila puluy-an. Pila ka plane flights gani kanselado.
Halos tanan sa mga lugar nga naapektuhan naka-mask (dust) mask na. Ang wala pa nagatabon sang ila ilong kag guya nagagamit sing nabasa nga panyo kag kasubong nga takop sa nawong.
In fact, nakita si President Rodrigo Duterte, samtang nagalibut-libut nga ang nawong mismo “mukhang abo” na, sang wala pa seguro matagaan sing dust mask.
Samtang, halos tanan nawad-an sing palangabuhian – mga mamumugon sa uma kag siyudad, mga negosyante kag iban pa nga nagasalig lang sa daan nila nga palangitan-an.
Sa mga evacuation center mga 50,000 na ang yara dira, luas sa mga nagdangop sa mga paryente kag kakilala agud makalikaw sa kahalitan.
Madamo sa ila ang nagakinahanglan pa sang mahigdaan (mat), blanket (habol) batok sa tugnaw, mga face mask, mga toiletries, limpyo nga tubig, kag pagkaon bisan pa sa sige tubod sang mga bulig kag donasyon.
Ang siste pa gid kay may nakita ang Philvocs sang mga litik sa palibot nga posible halinan sang mga mabaskug nga lupok sang bulkan kag nagsugo na ini nga mag-evacuate diri ang wala pa maka-evacuate.
-0-0-0-
Ang mga volcanic ash nga nagalikop sa karon sa madamo nga mga banwa sa palibut sang Taal Volcano, sunu sa mga health authorities, makadulot ini sing mga problema sa ikaayong lawas.
Katulad sang iritasyon sa ilong kag tutunlan, pag-ubo, a la bronchitis nga balatian, kabudlay sa pagginhawa, iritason sa mata, skin irritations, lakip na ang matuga sini nga aksidente tungod sa kadanlog sang dalanon kag poor visibility.
Gapanugyan ang DOH kon paano masabat ang problema sa ash fall, katulad sang paglikaw nga ma-expose diri, magpabilin sa sulod balay mientras mahimo, pirme nakatakop ang pwertahan, ang paggamit sang basa nga kurtina, habol, ukon ano nga panapton nga makatakop sang bintana, paggamit sang goggles ukon antipara agud maamligan ang mga mata, bas-on ang ash sa dalan agud indi magtap-ok sa kahanginan, silhigon ini, kag kon nagabyahe dapat alerto sa mga traffic notifications kag mga safety measures.
Ang Taal Volcano isa sang pinakagamay sa mga aktibo nga bulkan sa kalibutan. Nagataas ini sing 311 ka metro lang, apang nangin makahalalit ini. Sadtong 1911, ang iya paglupok nagpatay sing mga 1,300 ka tawo. (w_mateojr@yahoo.com/PN)
