[av_textblock size=” font_color=” color=” av-desktop-hide=” av-medium-hide=” av-small-hide=” av-mini-hide=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=”]
[/av_textblock]
[av_one_full first min_height=” vertical_alignment=” space=” custom_margin=” margin=’0px’ padding=’0px’ border=” border_color=” radius=’0px’ background_color=” src=” background_position=’top left’ background_repeat=’no-repeat’ animation=”]
[av_heading heading=’‘Undesirable alien’ bala ang mga Badyao kon ngaa ginpa-‘deport?’’ tag=’h3′ style=’blockquote modern-quote’ size=” subheading_active=’subheading_below’ subheading_size=’15’ padding=’10’ color=” custom_font=” av-medium-font-size-title=” av-small-font-size-title=” av-mini-font-size-title=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=” admin_preview_bg=”][/av_heading]
[av_textblock size=” font_color=” color=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=” admin_preview_bg=”]
SANG sini lang gin-order ni Mayor Jose Espinosa III nga pangdakpon kag ibalik sa ila lugar sa Mindanao ang mga Badjao nga nagapangayaw sing pagpakilimos diri sa siyudad sang Iloilo.
May namangkot: “Indi bala ang tanan nga mga Pilipino may igual nga kinamatarong sa kon diin man luyag nila mag-istar kag magkadto diri sa Pilipinas?” Gintudlo niya ang Liberty of Abode nga nasaad sa aton Constitution.
Dugang nga pamangkot: “Ngaa daw mga ‘undesirable alien’ sila nga basta ginapa-‘deport’ ta sila sa ila ginhalinan sa Mindanao?”
Nag-research kita sa internet, kag ini ang aton nahibal-an. Ang 1935 Constitution nagsaad nga “the Liberty of Abode and of changing the same within the limits prescribed by law shall not be impaired.”
Ginligwat ini sang 1973 Constitution nga nagsaad nga “the Liberty of Abode and Travel shall not be impaired except upon lawful order of the court, or when necessary in the interest of national security, public safety, or public health.”
Ang 1987 Constitution, ang aton konstitusyon sa subong, nagpabakod pa gid sini sa pagsiling: “The liberty of abode and of changing the same within the limits prescribed by law shall not be impaired except upon lawful order of the court. Neither shall the right to travel be impaired except in the interest of national security, public safety, or public health, as may be provided by law.”
Sa malip-ut, ang 1987 Constitution, nga amo ang applicable sa subong, nagasiling nga ang sin-o man nga Pilipino (lakip ang mga Badyao), “puede maka-istar ukon magkadto sa bisan diin nga bahin sang pungsod, luas lang kon ginadumili ini sa order sang korte. Indi man puede idumili ang pag-biyahe luas lang sa rason sang national security, public safety, ukon public health sunu sa panugyan sang kasuguan.”
Puede ang lain-lain nga paghangop sang bisan sin-o parti sa kinamatarong sa sining Liberty of Abode kag Right to Travel naton. Tungod sini, indi kita diri magahatag sang panugyan kon ano gid ang maghusgar sa kaso sang mga Badyao.
-0-0-0-
Ang masiling ta lang nga ang mga Badyao may lain nga kahimtangan sangsa mga “mendicant” nga ginadumilian kag gina-penahan sang kasuguan sa ila pagpakilimos. Ining kasuguan amo ang PD 1563 ukon ang Mendicancy Law.
Tungod lain ang ila kahimtangan, gapati kita, upod sa panghuna-huna sang siyudad nga indi sila dapat dakpon kag penahan konmadakpan nga nagapakilimos katulad sang mga “mendicant”.
Sang sini lang, ang balita ta gani amo nga 50 na sa ila ang napabalik na sa Mindanao nga wala sing napenahan.
-0-0-0-
Ang mga utod naton nga kon tawgon mga “mendicant” sa idalom sang Presidential Decree No. 1563 nagatumod sa mga tawo nga wala nahibal-an nga suporta sa pangabuhi apang luyag lang magpakilimos, samtang may ikasangkol naman agud magtrabaho ukon maghimo sing paagi sa ano man nga legal nga medyos sa ila ikabuhi.
Sa kaso sang mga Badyao, may nahibal-an ini sila nga pangabuhian kag maukod sa ila pagpangabuhi, indi pareho sang mga “mendicant” nga wala gid gana mag-ubra kag luyag lang nila magpahapos paagi sa pagpakilimos.
Nakilala ini sila nga nagapuyo sa mga baybayon sang Mindanao kag nagapangabuhi paagi sang pagpangisda.
Ugaling, masami sila mabiktima sang mga pirata kag sang wala pahuway nga inaway sa Mindanao, amo nga nagatalang-talang ini sila kon diin mapuyo kag kon paano mabuhi.
Tungod sa ila pagtinalang-talang, halos nakalab-ut na sila sa bug-os nga pungsod, lakip ang siyudad sang Iloilo, nga nagapakilimos na lang agud mabuhi kay wala na ang ila mga barato sa pagpangisda. Wala man sila sing alam, kay wala man sila kuno kaagi eskwela, sunu sa ila gani daw lider-lider sa siyudad. Tungod sina wala man sila namasngaan nga trabaho luas sa pagpangisda. Ti, kundi nagapakilimos na gid lang.
Nagtahaw na gid man ang kinagamo sa Mindanao, labi na gid pagkatapos sadtong Siege of Zamboanga, kag sa sining pagkunta na sang Siege of Marawi kag pagluntad sang martial law sa bug-os nga Mindanao.
Amo gani nga wala man sila nagreklamo sang ginpadala na sila pabalik sa Mindanao, sa diin segurado matatapan na sila sang ila lokal nga gobyerno. #
[/av_textblock]
[/av_one_full]
