UNA sa tanan, luyag naton i-greet ang aton mga bumalasa sing Happy Valentine. Tani gugma lang nga limpyo kag tunay. Kon si John Paul pa, pwede liku sa kaliwa, huwag lang mangaliwa sa adlaw nga ini. Okey?
***
Formal na nga ginpa-terminate ni Presidente Rodrigo Duterte and Visitng Forces Agreement (VFA) sa tunga sang Filipinas kag Estados Unidos.
Ining VFA nagatugot sang presensya sang US forces sa pungsod kag makigbuylog pa gani sa military exercises upod ang mga Filipino soldiers.
Ugaling indi pa maka-take effect ang pag-terminate sini tubtub 180 ka adlaw nga mabaton na sang US government ang sulat ni Foreign Secretary Teodoro Locsin nga nagapatunda nga i-scrap na ang VFA.
Samtang wala pa ang natalana nga adlaw sang pag-scrap na sini, ginapaabot ta nga may mag-kwestyon sini – indi lang sang mga senador kundi sa Korte Suprema mismo.
Ginpauna pa gani ni Senador Panfilo Lacson nga ang pag-terminate sang VFA panugod lang ini kay tapos sini ma-terminate naman ang EDCA kag bisan ang Mutual Defense Treaty naton sa US.
Ang una naton nga pamangkot angot diri amo kon kay sin-o luyag ining pag-terminate sang VFA. Nagagwa nga iya lang ini ni Presidente Duterte kag indi sang mga pumuluyo, sa kabilugan. In fact, ang tanan nga survey nagapakita nga maki-Kano ang aton mga pumuluyo kag wala sila salig sa China.
Ining tindug ni Presidente Duterte nagtuhaw lang tungod sa kaakig sini sa US Embassy nga nagpa-kansela sang visa ni Senador Ronald “Bato” de la Rosa, ang iya sadto sobra masaligan nga Chief PNP.
Sa nahibal-an ta na, ginkansela sang US Embassy ang visa ni Senador de la Rosa tungod sa human rights issues, lakip na ang pagka-priso ni Senador Leila de Lima nga tubtub sa karon wala pa sing kaathagan sa korte kon ano gid ang sala sini, nga sa pagpati sang US Senate bunga lang sang political oppression.
Luyag sang US Senate nga buy-an na si Senador de Lima kag kon may kaso man siya atubangon lang niya ini sa gwa na sang prisuhan.
Naakig gid si Presidente Duterte sa ining natabo kay Senador de la Rosa, kag ginpahog ang US nga i-terminate sini ang VFA kon indi ibalik ang visa sang naulihi.
Sa sining pamat-ud ni Presidente Duterte ginbaylo niya ang problema naton sa seguridad batok sa padayon nga pang-agaw sang China sang aton mga claim sa sobra 10 ka isla sa South China Sea, samtang wala pa niya maseguro kon paano naton depensahan ang aton pungsod sa kuko sang China.
Ang nasiling lang niya amo nga naseguro niya nga indi kita pag-atakehon sang China.
Paano niya ini nasiguro? Naagaw na gani sini ang aton Scarborough Shoal kag Mischief Reef, masiling pa siya sini? Sige man gani ang pangisda sang China sa aton 200-mile Exclusive Eonomic Zone nga indi matandug sang aton coastguard, etcetera.
Natandaan pa ninyo seguro ang pagsalakay sang mas daku kag mas mabakud nga sakayan pangisda sang China sa isa sang aton fishing boat – ang Gem-Vir 1 – sadtong Hunyo 9, 2019 sa Recto Reef nga malapit na sa Occidental Mindoro. Nalunod ini kag nag-utaw-utaw na gid lang ang 21 sini nga crew sa dagat nga ginpalagyuhan lang nila. Maayo lang kay may isa ka Vietnamese nga fishing boat nga nagtabang sa ila.
Indi hungod kuno. Pati ka sina! Hungod ato sa pagpakita sang ila pagka-poderoso kag agud maghasik sing kahadlok sa aton mga mangingisda nga indi man masarangan ipakigbato sang aton coastguard.
***
Okey, so indi man gali kita pagsalakayon sang China sa siling niya, nga syempre indi kita makapati. Ngaa? Man, kon wala na ang pagpangapin sang Kano pagusto na ini kuga sa aton nga sang ulihi mapilitan kita nga mangin tando-tando na gid lang sang China. No pwede!
Ti, kay ginapalayas naton ang Estados Unidos, sin-o na ang mangin kasimaryo naton? Ang mga Intsik sa China, nga ang iban sini ginpa-quarantine pa naton diri batok sa COVID-19?
Huwag! Wala kita salig sa China kag indi kita luyag sang diniktador nga patakaran nila.
Kulba ta pa gani nga basi halinan pa ini sang civil war sa Filipinas – maki-Amerikano kontra maki-China. Diyos ko, huwag naman! (w_mateojr@yahoo.com/PN)
